Pochodzenie mitu

Herbata i kawa to po wodzie najczęściej spożywane napoje na świecie. Biorąc pod uwagę ich popularność, nie dziwi fakt, że ludzie zastanawiają się nad ich bezpieczeństwem. Ewentualny związek picia herbaty i kawy ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwory stał się przedmiotem badań naukowych.

Aktualne dowody

Kawa

Kawa naturalna to palone i mielone ziarna kawy, będące nasionami kawowca. Kawa rozpuszczalna zawiera natomiast rozpuszczalne substancje pochodzące z suszonej, podwójnie parzonej kawy.

W 2016 r. Międzynarodowa Agencja Badań nad Rakiem (International Agency for Research on Cancer; IARC) dokonała przeglądu ponad 1000 badań naukowych przeprowadzonych na ludziach i zwierzętach. Na podstawie tych badań stwierdzono, że ​​jest mało prawdopodobne, aby kawa miała jakikolwiek znaczący wpływ na ryzyko zachorowania na raka trzustki, pęcherza moczowego, gruczołu krokowego lub piersi.1 Badania sugerują wręcz, że kawa może chronić przed rozwojem raka wątroby i trzonu macicy (endometrium).1

Nie ma też dowodów na związek między piciem kawy a zapadalnością na inne nowotwory, takiej jak rak jelita grubego, rak przełyku, rak płuc, rak żołądka.¹

Powyższe wyniki są zgodne z najnowszym przeglądem sporządzonym przez World Cancer Research Fund w ramach projektu Continuous Update Project.²

Herbata

Herbata wytwarzana jest z liści rośliny Camellia sinensis. Różnica między herbatą zieloną a czarną wynika ze sposobu przetworzenia liści. Herbata jest bogatym źródłem przeciwutleniaczy flawonoidowych z rodziny polifenoli. Tzw. „herbaty ziołowe” nie są herbatami, ponieważ większość z nich pochodzi z innych roślin niż Camellia sinensis.

Ponad 2000 przeprowadzonych badań nie wykazało, że picie herbaty zwiększa ryzyko zachorowania na jakikolwiek nowotwór. Wcześniejsze badania wskazują na związek picia herbaty mate (herbata pita głównie w Ameryce Południowej) ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka przełyku. Jednak kolejne badania nie potwierdziły, że picie nie gorącej herbaty mate ma związek z rakiem przełyku.

Jest prawdopodobne, że to właśnie sposób tradycyjnego picia mate jest przyczyną wcześniejszych ustaleń wiążących spożycie mate ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na raka.1 Mate pije się zazwyczaj przez metalową słomkę, która w połączeniu z bardzo gorącą wodą może powodować drażnienie błony śluzowej jamy ustnej i gardłą. 

Reasumując, picie herbaty jest raczej korzystne niż szkodliwe w odniesieniu do ryzyka zachorowania na raka. 

Nie ma dowodów na związek między piciem zielonej herbaty a zmniejszonym ryzykiem zachorowania na nowotwory.³ Jednak większość badań została przeprowadzona w Azji, gdzie picie zielonej herbaty jest bardzo powszechne, co utrudnia uogólnienie tego stwierdzenia w stosunku do innych regionów świata, gdzie pije się znacznie mniej zielonej herbaty.

Przegląd Cochrane obejmujący 51 badań z udziałem ponad 1.6 miliona uczestników wykazał, że nie można sformułować jednoznacznych zaleceń dotyczących spożywania zielonej herbaty w profilaktyce raka.3 Chociaż nie ma wyraźnych dowodów na korzyści wynikające z picia zielonej herbaty, uważa się, że picie umiarkowanej ilości zielonej herbaty (do 3-5 filiżanek dziennie) raczej nie spowoduje szkód zdrowotnych.³

Gorące napoje a nowotwory

Istnieją pewne dowody na to, że rak może być inicjowany przez ciągłe drażnienie powierzchni ciała (takich jak skóra i błona śluzowa jamy ustnej i gardła). Gorące napoje mogą być właśnie takim czynnikiem. 

W niedawno opublikowanym przez IARC przeglądzie badań naukowych zauważono, że picie gorących napojów o temperaturze powyżej 65°C prawdopodobnie może przyczyniać się do rozwoju raka przełyku u ludzi.1 Jednak potrzebne są dalsze badania do ostatecznego określenia znaczenia tego czynnika.

Podsumowanie

Regularne picie herbaty i kawy w rozsądnych ilościach raczej nie wpływa na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka. Zaleca się jednak unikanie picia bardzo gorących napojów o temperaturze powyżej 65°C.

Dodatkowe informacje:

• Stanwisko Cancer Council Australia’s Position na temat picia herbaty i kawy i ryzyka rozwoju raka: http://www.cancer.org.au/policy-and-advocacy/position-statements/nutrition-and-physical-activity/

Bibliografia

1. International Agency for Research on Cancer. Carcinogenicity of drinking coffee, mate, and very hot beverages. The Lancet Oncology. 2016. 16:30239-X. doi: http://dx.doi.org/10.1016/S1470-2045(16)30239-X
2. World Cancer Research Fund. Continuous Update Project: Diet, nutrition, physical activity and cancer. http://www.wcrf.org/int/research-we-fund/continuous-update-project-findings-reports
3. Boehm K, Borrelli F, Ernst E, Habacher G, Hung S, Milazzo S, et al. Green tea (Camellia sinensis) for the prevention of cancer. Cochrane Database of Systematic Reviews. 2009. Issue 3. Art. No.: CD005004. Doi: 10.1002/14651858.CD005004.pub2