W skrócie

Akupunktura jest zabiegiem, podczas którego używa się igieł, ciepła, ucisku oraz stosuje się inne czynności obejmujące jedno lub kilka miejsc na skórze, nazywanych punktami akupunktury (patrz pytanie 1).

Akupunktura jest stosowana w Chinach i innych krajach azjatyckich od tysięcy lat jako część tradycyjnej medycyny chińskiej (patrz pytanie 2).

Akupunktura jest stosowana w Stanach Zjednoczonych od około 200 lat (patrz pytanie 2).

Akupunkturę stosuje się w leczeniu wielu chorób i dolegliwości oraz u chorych na nowotwory. Pacjenci stosują akupunkturę w celach przeciwbólowych, w przypadku nudności i wymiotów, zmęczenia, uderzeń gorąca, suchości jamy ustnej, neuropatii, lęków, depresji oraz problemów ze snem (patrz pytanie 2).

Działanie akupunktury może być oparte na fizycznej odpowiedzi komórek nerwowych, przysadki mózgowej i części mózgu, poprzez wpływ na ciśnienie krwi i temperaturę ciała (patrz pytanie 4).

Badania laboratoryjne oraz badania na zwierzętach w zakresie zastosowania akupunktury w leczeniu nowotworów sugerują, że może ona również wzmacniać system immunologiczny w czasie chemioterapii (patrz pytanie 7).

Najsilniejsze dowody naukowe w zakresie skuteczności akupunktury pochodzą z badań klinicznych, które oceniały jej działanie w przypadku nudności i wymiotów, akupunktura wydaje się jednak bardziej skuteczna w zapobieganiu wymiotom niż w redukowaniu nudności (patrz pytanie 8).

Ważne, aby zabiegi akupunktury wykonywane były przez doświadczoną osobę, przy użyciu zestawu jednorazowych igieł dla każdego pacjenta (patrz pytanie 9).

 

1. Co to jest akupunktura?

Akupunktura jest zabiegiem, podczas którego używa się igieł, ciepła, ucisku oraz stosuje się inne czynności obejmujące pewne miejsca na skórze, nazywane punktami akupunktury (lub akupunktami), w celu spowodowania zmiany w fizycznym funkcjonowaniu ciała. Akupunktura jest częścią tradycyjnej medycyny chińskiej, medycznego systemu stosowanego od tysięcy lat w celu zapobiegania chorobom, diagnozowania ich i leczenia.

Akupunktura opiera się na przekonaniu, że energia życiowa qi (wym. czi) przepływa przez ciało siecią kanałów energetycznych, zwanych meridianami. Energia qi ma wpływać na duchowy, emocjonalny, mentalny i fizyczny stan człowieka. Według tradycyjnej medycyny chińskiej, energia qi ma dwie siły: yin i yang. Są one siłami przeciwstawnymi, które współpracują, by tworzyć całość. Siły yin i yang zależą od siebie nawzajem i wynikają z siebie wzajemnie w nieskończonym cyklu, tak jak ciepło i zimno, dzień i noc oraz zdrowie i choroba. Nic nie jest tylko siłą yin lub yang, obie znajdują się we wszystkim, co istnieje, włącznie z ludźmi. Według tej teorii wiele głównych organów w ciele stanowi pary yin–yang, które muszą pozostawać w równowadze, aby zachować zdrowie. Kiedy siły yin i yang osoby nie są w równowadze, energia qi może zostać zablokowana. Powoduje wówczas ból, choroby lub inne problemy ze zdrowiem. Tradycyjna medycyna chińska stosuje akupunkturę, dietę, terapię ziołami, medytację, ćwiczenia fizyczne oraz masaż w celu przywrócenia zdrowia poprzez odblokowanie energii qi i przywrócenie równowagi sił yin i yang wewnątrz organizmu.

Większość osób wykonujących zabiegi akupunktury w Stanach Zjednoczonych praktykuje ją zgodnie z tradycjami medycyny chińskiej. Istnieją jednak rodzaje akupunktury, również stosowane w celach medycznych, które opierają się na innych teoriach dotyczących meridianów i lokalizacji akupunktów.

 

2. Jaka jest historia odkrycia i stosowania akupunktury jako leczenia komplementarnego chorób nowotworowych?

Najstarszy znany podręcznik medycyny w Chinach (pochodzący z II wieku p.n.e.) opisuje używanie igieł w celach leczniczych. Stosowanie tej techniki rozprzestrzeniło się do innych krajów azjatyckich i innych regionów świata, włącznie z Europą, do której dotarło na początku XVIII wieku. W Stanach Zjednoczonych akupunktura stosowana jest od około 200 lat.

Badania nad akupunkturą rozpoczęły się w USA w 1976 roku. Dwadzieścia lat później amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała igły do akupunktury jako sprzęt medyczny. Wiele schorzeń leczonych jest za pomocą akupunktury. W leczeniu nowotworów zabieg ma głównie zastosowanie w kontrolowaniu objawów takich jak:

  • ból,
  • zmęczenie,
  • nudności i wymioty spowodowane chemioterapią,
  • utrata masy ciała,
  • lęk,
  • depresja,
  • bezsenność,
  • brak apetytu,
  • suchość jamy ustnej,
  • uderzenia gorąca,
  • neuropatia,
  • zaparcia i biegunki,
  • pooperacyjna niewydolność mięśni układu pokarmowego.

U chorych na nowotwory akupunktura jest wykorzystywana jako terapia uzupełniająca, komplementarna, czyli stosowana dodatkowo oprócz terapii standardowej.

 

3. Jaka teoria wspiera twierdzenie, że akupunktura jest pomocna w leczeniu nowotworów?

Według tradycyjnej medycyny chińskiej energia qi (wym. czi) może zostać odblokowana poprzez zastosowanie akupunktury w pewnych punktach na ciele, zwanych akupunktami. Akupunkty to miejsca, w których meridiany, czyli kanały energetyczne, mają ujście na powierzchni ciała. W ciele człowieka znajduje się ponad 360 akupunktów, przypisanych różnym schorzeniom.

 

4. Jakich fizycznych efektów można oczekiwać po zastosowaniu akupunktury u pacjentów z chorobą nowotworową?

Akupunktura może powodować fizyczną odpowiedź w komórkach nerwowych, przysadce mózgowej oraz w częściach mózgu. Działanie to może prowadzić do uwalniania przez organizm białek, hormonów oraz substancji chemicznych w mózgu, które kontrolują liczne funkcje w ciele. Sugeruje się, że w ten sposób akupunktura wpływa na ciśnienie krwi, temperaturę ciała, wzmacnia aktywność systemu immunologicznego oraz powoduje wydzielanie naturalnych substancji przeciwbólowych organizmu, takich jak endorfiny.

 

5. W jaki sposób przebiega zabieg akupunktury?

Najbardziej rozpowszechniona metoda akupunktury opiera się na stosowaniu igieł. Jednorazowe igły ze stali nierdzewnej, które są odrobinę grubsze niż ludzki włos, są wprowadzane w skórę w akupunktach. Osoba wykonująca zabieg akupunktury określa akupunkty odpowiednie dla problemu zdrowotnego, który ma być leczony. Igły tkwiące w skórze mogą być obracane, umieszczane głębiej lub płycej w różnym tempie, podgrzewane lub podłączane do słabego prądu elektrycznego. Istnieją inne metody akupunktury, w których nie używa się igieł.

Niektóre techniki akupunktury:

  1. Akupunktura uszna: umieszczanie igieł w akupunktach, znajdujących się w małżowinie usznej, które odpowiadają poszczególnym częściom ciała.
  2. Elektroakupunktura: procedura, w której impulsy słabego prądu elektrycznego przesyłane są przez igły do akupunktów w skórze.
  3. Akupunktura punktów spustowych: umieszczanie igieł w miejscach na skórze oddalonych od bolesnej części ciała. Punkty spustowe związane są z tak zwanym bólem przeniesionym, czyli takim, który nie jest odczuwany w miejscu urazu, ale przesyłany wzdłuż nerwów i odbierany w innej części ciała.
  4. Akupunktura laserowa: stosowanie słabych promieni laserowych zamiast igieł w celu stymulacji akupunktów.
  5. Akupunktura wkłucia punktowego: stosowanie strzykawki i igły w celu wstrzyknięcia leku, witamin, ekstraktów ziołowych lub innych płynów w miejscach, gdzie znajdują się akupunkty.
  6. Akupunktura mikrofalowa: stosowanie urządzeń mikrofalowych połączonych z igłą do akupunktury w celu dostarczenia promieniowania mikrofalowego do akupunktu.
  7. Akupresura: rodzaj terapii masażem, w której akupunkty uciskane są palcami. U pacjentów onkologicznych akupresura jest stosowana w celu kontroli objawów takich jak ból, nudności i wymioty.
  8. Moxa: rodzaj terapii ciepłem, w której pewien gatunek zioła palony jest nad ciałem w celu rozgrzania meridianów w akupunkcie i zwiększenia przepływu krwi oraz energii qi. Zioło może być umieszczone bezpośrednio na skórze, trzymane przy niej przez kilka minut lub umieszczone na czubku igły do akupunktury. Do rozgrzania akupunktów można również używać lamp rozgrzewających.
  9. Stawianie baniek: procedura, w której okrągłe szklane bańki rozgrzewa się i ustawia do góry dnem na ciele, by wytworzyć próżnię, która utrzymuje bańkę na skórze. Stawianie baniek stosowane jest w celu zwiększenia przepływu krwi oraz energii qi. Sądzi się, że procedura ta otwiera pory skóry i pozwala uwolnić toksyny z ciała.

 

6. Co odczuwa pacjent podczas zabiegu akupunktury?

Podczas zabiegu akupunktury pacjenci mogą doświadczać uczucia nakłuwania, znanego jako uczucie qi, które powoduje wrażenie ciężkości, odrętwienia lub mrowienia.

 

7. Czy prowadzono przedkliniczne badania (laboratoryjne lub na zwierzętach) z użyciem akupunktury?

Badania naukowe nad stosowaniem akupunktury w leczeniu nowotworów oraz objawów towarzyszących chorobie nowotworowej rozpoczęły się stosunkowo niedawno. Testy laboratoryjne oraz badania na zwierzętach sugerują, że akupunktura może zmniejszać wymioty spowodowane chemioterapią oraz może spowodować, że system immunologiczny będzie silniejszy podczas chemioterapii. Badania na zwierzętach dostarczają danych popierających stosowanie elektroakupunktury w uśmierzaniu bólu nowotworowego. Badania laboratoryjne oraz badania na zwierzętach sprawdzały również rolę akupunktury w leczeniu nowotworów, czyli rolę akupunktury w stymulowaniu komórek nerwowych, które odpowiadają za uwalnianie hormonów do krwi oraz za funkcje immunologiczne, włącznie ze zwiększaniem liczby komórek krwi oraz wzmacnianiem limfocytów oraz aktywności komórek NK.

 

8. Czy prowadzono badania kliniczne (badania z udziałem ludzi) nad oddziaływaniem akupunktury?

W 1997 roku Narodowy Instytut Zdrowia w Stanach Zjednoczonych (NIH) rozpoczął badania nad bezpieczeństwem i skutecznością akupunktury jako terapii komplementarnej w łagodzeniu objawów związanych z chorobą nowotworową oraz objawów ubocznych leczenia nowotworowego.

Badania nad zastosowaniem akupunktury w leczeniu nowotworów prowadzone były również w Chinach oraz w innych krajach, takich jak Anglia, Francja, Australia, Japonia i Szwecja.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na system immunologiczny

Prowadzono badania z udziałem ludzi nad oddziaływaniem akupunktury na system immunologiczny. Ich wyniki sugerują, że akupunktura może poprawiać odpowiedź immunologiczną.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na ból

W badaniach klinicznych akupunktura łagodziła ból nowotworowy u części pacjentów. W jednym z badań większość pacjentów, którzy poddawali się zabiegom akupunktury, była w stanie odstawić lub zmniejszyć dawki leków przeciwbólowych. Jednakże wyniki tego badania nie są uważane za wiarygodne z powodu wad projektu badania i małej liczebności próby. Zachodzi potrzeba przeprowadzenia badań poprawnych metodologicznie w celu udowodnienia, w jaki sposób akupunktura oddziałuje na ból.

W czterech z pięciu badań klinicznych z randomizacją nad bólem po zabiegu chirurgicznym akupunktura łagodziła ból. Badania te obejmowały jednak niewielką liczbę pacjentów, nie też podano informacji na temat dodatkowego leczenia, ponadto w części z badań nie stosowano placebo. Potrzeba więcej obserwacji, aby odpowiedzieć na wszystkie pytania.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na ból mięśni i stawów spowodowany stosowaniem inhibitorów aromatazy

Inhibitory aromatazy, rodzaj terapii hormonalnej stosowanej u kobiet po menopauzie, które chorują na hormonozależnego raka piersi, mogą powodować ból mięśni i stawów.

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na ból spowodowany inhibitorami aromatazy obejmują poniższe:

Cztery kontrolowane badania kliniczne z randomizacją porównywały działanie właściwej i pozorowanej akupunktury w łagodzeniu bólu. W przypadku akupunktury pozorowanej igły wprowadzano w skórę płytko i w innych miejscach niż w przypadku akupunktury właściwej. Wszystkie cztery badania wykazały brak efektów ubocznych zarówno pozorowanej, jak i właściwej akupunktury. Tylko jedno z czterech badań wykazało, że akupunktura właściwa była skuteczniejsza w łagodzeniu bólu mięśni i stawów od akupunktury pozorowanej. W jednym z badań pacjenci poddawani akupunkturze właściwej odczuwali większą ulgę w bólu niż pacjenci w grupie kontrolnej, którzy oczekiwali na zabieg.

Badanie obserwacyjne wykazało, że akupunktura jest bezpieczna, pacjenci odczuwają korzyść w przypadku zarówno pozorowanej, jak i właściwej akupunktury, oraz oba zabiegi mogą łagodzić ból w większym stopniu niż standard opieki.

Przegląd wyników uzyskanych u 17 922 pacjentów wykazał, że akupunktura łagodziła ból w większym stopniu niż akupunktura pozorowana.

Obecnie prowadzone jest badanie kliniczne z randomizacją obejmujące 228 pacjentów, które porównuje akupunkturę właściwą, akupunkturę pozorowaną oraz standard opieki wśród chorych na raka piersi cierpiących na ból stawów i mięśni spowodowany inhibitorami aromatazy.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na występowanie nudności i wymiotów związanych z leczeniem onkologicznym

Najsilniejsze dowody naukowe dotyczące działania akupunktury pochodzą z badań klinicznych nad stosowaniem akupunktury do łagodzenia nudności i wymiotów.

Nudności oraz wymioty spowodowane przez chemioterapię, zabieg chirurgiczny oraz poranne nudności:

W 2013 roku przegląd obejmujący 41 z randomizacją badań klinicznych wykazał, że akupunktura była pomocna, jako terapia komplementarna, w łagodzeniu nudności oraz wymiotów spowodowanych chemioterapią.

Inny przegląd 11 z randomizacją badań klinicznych opublikowanych między 1987 a 2003 rokiem wykazał, że w grupie osób poddawanych akupunkturze mniej pacjentów w trakcie chemioterapii cierpiało z powodu wymiotów. Nie wszystkie z tych badań stosowały w grupie kontrolnej akupunkturę pozorowaną.

Porównanie badań wykazało, że skuteczność akupunktury w łagodzeniu nudności spowodowanych chemioterapią może zależeć od wyboru akupunktu.

Nudności i wymioty spowodowane radioterapią:

Pacjenci poddawani zabiegom właściwej lub pozorowanej akupunktury porównywani byli do pacjentów, którzy otrzymywali jedynie standard terapii w celu zapobiegania nudnościom i wymiotom. Badanie wykazało, że pacjenci zarówno w grupie akupunktury właściwej, jak i akupunktury pozorowanej doświadczali mniej nudności i wymiotów w porównaniu do objętych opieką standardową.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na uderzenia gorąca występujące u pacjentów leczonych z powodu nowotworu

Terapia hormonalna może powodować uderzenia gorąca u chorych na raka piersi oraz raka prostaty.

Sześć badań klinicznych z randomizacją sprawdzało zastosowanie akupunktury w celu zapobiegania uderzeniom gorąca u chorych na raka piersi. Badania te wykazały, że akupunktura była bezpieczna oraz skutecznie zmniejszała uderzenia gorąca. Nie udało się jednak stwierdzić, czy akupunktura właściwa działała lepiej niż akupunktura pozorowana.

W 2015 roku badanie kliniczne z randomizacją nad stosowaniem elektroakupunktury u chorych na raka piersi cierpiących na uderzenia gorąca obejmowało cztery metody: elektroakupunkturę, akupunkturę pozorowaną, leki oraz placebo. Testowano w nim też, jak skuteczna jest akupunktura pozorowana w zestawieniu z placebo, oraz porównywano poziom złagodzenia uderzeń gorąca we wszystkich grupach. Badanie wykazało, że akupunktura pozorowana była bardziej skuteczna niż leki czy placebo oraz że zarówno elektroakupunktura, jak i akupunktura pozorowana przynosiły długotrwałą ulgę w porównaniu z lekami.

Kilka badań wykazało, że akupunktura może łagodzić uderzenia gorąca u chorych na raka prostaty w trakcie terapii antyandrogenowej.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na uczucie zmęczenia występujące u pacjentów leczonych z powodu nowotworu

Zmęczenie jest częstym objawem u chorych na nowotwory oraz częstym efektem ubocznym chemioterapii i radioterapii.

Kilka badań klinicznych z randomizacją sprawdzało zastosowanie akupunktury w łagodzeniu zmęczenia towarzyszącego chorobie nowotworowej. Badania te wykazały, że akupunktura istotnie zmniejszała uczucie zmęczenia w porównaniu do standardowej opieki. Nie jest jasne, czy akupunktura właściwa była skuteczniejsza niż akupunktura pozorowana.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na suchość jamy ustnej u pacjentów onkologicznych

Kilka badań klinicznych testowało zastosowanie akupunktury w leczeniu i zapobieganiu kserostomii (suchości jamy ustnej) spowodowanej radioterapią u chorych na raka jamy nosowo-gardłowej oraz inne nowotwory głowy i szyi.

Dwa badania porównywały akupunkturę ze standardem opieki w zapobieganiu kserostomii u pacjentów poddawanych radioterapii. Wykazały one, że pacjenci poddawani akupunkturze w trakcie radioterapii odczuwali mniej objawów oraz wydzielali więcej śliny.

W badaniach porównujących akupunkturę do standardowej opieki w leczeniu kserostomii spowodowanej radioterapią akupunktura była skuteczniejsza niż standardowa opieka.

Dwa badania kliniczne z randomizacją porównywały właściwą i pozorowaną akupunkturę w zapobieganiu i leczeniu kserostomii. Wykazały one, że zarówno akupunktura właściwa, jak i pozorowana wpływała na wzrost wydzielania śliny.

Jedno badanie porównujące akupunkturę do standardu opieki w zakresie zapobiegania kserostomii wykazało, że pacjenci poddawani zabiegom akupunktury zgłaszali mniejszą liczbę objawów oraz wydzielali więcej śliny niż pacjenci objęci standardem opieki.

Jedno badanie nad długotrwałym oddziaływaniem akupunktury w przypadku kserostomii wykazało, że pacjenci wydzielali więcej śliny po 6 miesiącach w porównaniu do czasu sprzed zabiegów akupunktury. Pacjenci poddawani dodatkowym zabiegom akupunktury wydzielali więcej śliny po 3 latach w porównaniu do pacjentów, którzy nie kontynuowali zabiegów.

Inne badania kliniczne w tym zakresie są obecnie prowadzone.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na neuropatię nerwów obwodowych spowodowaną lekami przeciwnowotworowymi

Neuropatia nerwów obwodowych jest schorzeniem nerwów, które powoduje ból, drętwienie, mrowienie, obrzęk lub osłabienie mięśni w różnych częściach ciała. Zwykle zaczyna się w dłoniach lub stopach i pogarsza się z czasem. Neuropatia nerwów obwodowych może być spowodowana chemioterapią, innego rodzaju terapią lub schorzeniem. Neuropatia nerwów obwodowych może być na tyle poważna, że leczenie onkologiczne musi zostać ograniczone lub przerwane. Nieleczona neuropatia może znacznie obniżyć sprawność pacjenta i jakość jego życia.

Prowadzono kilka niewielkich badań nad stosowaniem akupunktury w leczeniu neuropatii nerwów obwodowych, spowodowanej chemioterapią lub innym leczeniem onkologicznym. Większość z tych badań wykazała, że akupunktura łagodziła ból i poprawiała funkcjonowanie nerwów. Jednakże badanie kliniczne z randomizacją nie wykazało wyższości akupunktury nad placebo. Zachodzi potrzeba przeprowadzenia szerszych badań klinicznych z randomizacją w tym zakresie.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na obrzęk limfatyczny u chorych na raka piersi

Obrzęk limfatyczny jest stanem, w którym chłonka zbiera się w tkankach, powodując opuchliznę. Może wystąpić w obrębie ramion lub nóg w sytuacji, kiedy naczynia limfatyczne są zablokowane, zniszczone lub usunięte chirurgicznie. Obrzęk limfatyczny jest dożywotnim problemem wielu chorych na raka piersi.

Kilka badań oraz opisów przypadków wykazało, że akupunktura jest bezpieczna i może zmniejszać obrzęk oraz łagodzić objawy związane z obrzękiem limfatycznym kończyn. W jednym badaniu klinicznym z randomizacją wykazano, że akupunktura była pomocna w zatrzymaniu dalszego postępu obrzęku limfatycznego, nie zmniejszała jednak obrzęku i nie łagodziła objawów. Potrzeba więcej badań w tym zakresie.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na niedrożność jelit spowodowaną chirurgicznym usunięciem guza

Po zabiegu chirurgicznym część pacjentów cierpi na niedrożność jelit i niewydolność mięśni układu pokarmowego odpowiedzialnych za przemieszczanie przez niego pokarmu. W trzech badaniach klinicznych z randomizacją, które oceniały oddziaływanie akupunktury w tym schorzeniu, otrzymano rozbieżne wyniki:

  • Badanie, które porównywało akupunkturę do standardu opieki wykazało brak skuteczności akupunktury.
  • Badanie, które porównywało akupunkturę właściwą do akupunktury pozorowanej, wykazało brak różnic między tymi  zabiegami.
  • Badanie, które porównywało akupunkturę właściwą, akupunkturę pozorowaną oraz brak akupunktury w grupie kontrolnej, wykazało, że akupunktura właściwa skracała czas trwania niedrożności jelit.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na problemy ze snem

Badanie, które porównywało akupunkturę z fluoksetyną (lek stosowany w leczeniu depresji), wykazało, że akupunktura była bardziej skuteczna w łagodzeniu depresji i poprawie snu. Inne badanie wykazało, że akupunktura łagodziła problemy ze snem nieco lepiej niż standardowa opieka. Potrzeba więcej badań w tym zakresie.

 

Badania nad oddziaływaniem akupunktury na inne objawy nowotworów oraz efekty uboczne leczenia

Celem większości klinicznych obserwacji akupunktury i badań klinicznych wśród chorych na nowotwory było badanie wpływu akupunktury na objawy choroby nowotworowej oraz efekty uboczne leczenia onkologicznego, takich jak utrata masy ciała, kaszel, odpluwanie krwi, gorączka, niepokój, depresja, zapalenie odbytnicy, problemy z mową, blokada przełyku oraz czkawka.

Badania wykazały, że u wielu pacjentów stosowanie akupunktury łagodzi objawy lub przynajmniej powstrzymuje ich nasilanie.

 

9. Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne lub ryzyko związane ze stosowaniem akupunktury?

Zgłoszono kilka powikłań. Były to problemy związane z użyciem niesterylnych igieł oraz spowodowane umieszczeniem igły w niewłaściwym miejscu, poruszeniem się pacjenta lub defektem igły. Komplikacje obejmowały tkliwość i ból podczas zabiegu, uczucie zmęczenia, zawroty głowy, senność oraz infekcje. Ponieważ chemioterapia i radioterapia osłabia układ immunologiczny, w przypadku stosowania akupunktury u chorych na nowotwory należy przestrzegać bezwzględnej higieny igieł. Ważne jest, aby poddawać się zabiegom wykonywanym przez wykwalifikowaną i doświadczoną osobę, która używa nowego zestawu jednorazowych igieł dla każdego pacjenta.

 

10. Czy akupunktura została zarejestrowana przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) we wskazaniu do leczenia nowotworów w Stanach Zjednoczonych?

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała w 1996 roku igły do akupunktury z przeznaczeniem do używania przez licencjonowanych praktyków akupunktury. Zgodnie z regulacjami FDA igły muszą być sterylne, nietoksyczne, oznaczone do jednorazowego użytku i stosowane jedynie przez wykwalifikowane osoby.

Prawo regulujące praktykowanie akupunktury stosuje ponad 40 stanów USA oraz dystrykt Kolumbii. Krajowa komisja certyfikacji ds. akupunktury i medycyny orientalnej (www.nccaom.org) wydaje certyfikaty osobom praktykującym akupunkturę i tradycyjną medycynę chińską. Większość stanów USA wymaga takiego certyfikatu.

 

11. Jak dużo wiemy na temat akupunktury?

Prowadzono bardzo obszerne badania na temat akupunktury, szczególnie w zakresie leczenia bólów pleców i karku, bólów zwyrodnieniowych kolana oraz bólów głowy. Jednakże naukowcy dopiero zaczynają ustalać, czy akupunktura może być pomocna w rozwiązywaniu różnych problemów zdrowotnych.

Co wiemy na temat skuteczności akupunktury?

Badania naukowe sugerują, że akupunktura może pomóc w uśmierzaniu pewnego rodzaju bólów, dowody naukowe jednak dotyczące wartości akupunktury w przypadku innych kwestii zdrowotnych są niepewne.

Co wiemy na temat bezpieczeństwa akupunktury?

Akupunktura jest ogólnie uznawana za bezpieczną, kiedy wykonuje ją doświadczona, dobrze wykształcona w tym kierunku osoba, która używa sterylnych igieł. Niewłaściwie wykonywane zabiegi akupunktury mogą spowodować poważne efekty uboczne.

 

12. Co to jest akupunktura?

Akupunktura jest praktyką, w której stymulowane są szczególne punkty na ciele – najczęściej poprzez nakłuwanie skóry cienkimi igłami. Jest to jedna z praktyk wywodzących się z tradycyjnej medycyny chińskiej.

 

13. Co mówi nauka na temat skuteczności akupunktury

Wyniki wielu badań sugerują, że akupunktura może pomóc w uśmierzaniu bólów, które często mają charakter przewlekły, takich jak bóle lędźwiowo-krzyżowe, bóle karku oraz zwyrodnieniowe bóle stawów kolanowych. Zabiegi akupunktury mogą również obniżyć częstość występowania napięciowych bólów głowy oraz zapobiegać migrenom. Dlatego też zastosowanie akupunktury można rozważyć u osób cierpiących na przewlekły ból. Wytyczne praktyki klinicznej są jednakże niespójne w zakresie rekomendowania akupunktury.

Wpływ akupunktury na umysł i ciało oraz sposób, w jaki najlepiej ten wpływ mierzyć, to kwestie, które wymagają ustalenia. Obecne dowody naukowe sugerują, że wiele czynników – takich jak oczekiwania i przekonania – które nie są związane z zabiegami akupunktury, mogą mieć istotny wpływ na korzystne efekty stosowania tej metody w uśmierzaniu bólu.

 

14. Czytaj więcej na temat stosowania akupunktury w uśmierzaniu tych dolegliwości bólowych i innych schorzeń:

 

Ból krzyżowo-lędźwiowy

  • W 2012 roku analiza danych uczestników badań nad akupunkturą obejmujących bóle placów i karku łącznie wykazała, że zabiegi akupunktury były bardziej pomocne w porównaniu do ich niewykonywania lub do akupunktury symulowanej.
  • W 2010 roku raport Agencji ds. Badań i Jakości w Ochronie Zdrowia ustalił, że akupunktura uśmierza ból lędźwiowo--krzyżowy bezpośrednio po leczeniu, ale nie w dłuższej perspektywie.
  • W 2008 roku systematyczny przegląd badań nad akupunkturą w zakresie uśmierzania bólów lędźwiowo-krzyżowych dostarczył mocnych dowodów naukowych, że połączenie akupunktury ze standardową opieką przynosi lepsze efekty niż jedynie standardowa opieka. Ten sam przegląd dostarczył również silnych dowodów na to, że nie ma różnicy między efektami akupunktury właściwej i symulowanej u osób z bólem lędźwiowo-krzyżowym.
  • Wytyczne praktyki klinicznej wydane w 2007 roku przez Amerykańskie Towarzystwo ds. Bólu oraz Amerykańskie Kolegium Lekarzy rekomendują stosowanie akupunktury jako jednego z wielu rozwiązań niefarmakologicznych, które lekarz powinien rozważyć w przypadku, gdy u pacjenta z przewlekłym bólem lędźwiowo-krzyżowym standardowe zalecenia postępowania (takie, które pacjent może stosować samodzielnie, jak aktywność fizyczna, stosowanie rozgrzewania czy leków przeciwbólowych) są nieskuteczne.

 

Ból karku

  • Analiza z 2009 roku wykazała, że akupunktura właściwa była bardziej skuteczna w uśmierzaniu bólu karku niż akupunktura symulowana, analiza ta opierała się jednak na niewielkiej liczbie badań (wykonano jedynie 3 małe badania).
  • Obszerne badanie niemieckie, obejmujące ponad 14 000 uczestników oceniało skuteczność dodania akupunktury do standardu opieki w leczeniu bólu karku. Naukowcy zaobserwowali, że uczestnicy zgłaszali większą ulgę w bólu w porównaniu do osób, które nie były dodatkowo poddane zabiegom akupunktury. W tym badaniu naukowcy nie testowali skuteczności rzeczywistej akupunktury w porównaniu do akupunktury symulowanej.

 

Ból zwyrodnieniowy stawów kolanowych

  • W 2014 roku australijskie badanie kliniczne obejmujące 282 mężczyzn i kobiet wykazało, że akupunktura igłowa i laserowa była nieco bardziej skuteczna w uśmierzaniu zwyrodnieniowego bólu kolana w porównaniu do niestosowania zabiegów, nie bardziej jednak skuteczna niż symulowana (fikcyjna) akupunktura laserowa. Uczestnicy badania otrzymywali od 8 do 12 rzeczywistych i symulowanych zabiegów akupunktury przez 12 tygodni. Wyniki te były generalnie spójne z rezultatami poprzednich badań, które wykazały, że akupunktura jest konsekwentnie lepsza w uśmierzaniu bólu zwyrodnieniowego stawów w porównaniu do braku zabiegów, ale niekoniecznie lepsza niż symulowana akupunktura.
  • W 2012 roku duża analiza danych uczestników badań nad akupunkturą wykazała, że rzeczywista akupunktura była bardziej pomocna w uśmierzaniu bólów zwyrodnieniowych w porównaniu do akupunktury symulowanej czy braku akupunktury.
  • W 2010 roku systematyczny przegląd badań nad stosowaniem akupunktury w leczeniu bólu zwyrodnieniowego kolana i biodra wykazał, że rzeczywista akupunktura była bardziej pomocna w uśmierzaniu bólów zwyrodnieniowych niż akupunktura symulowana czy brak akupunktury. Jednakże różnica między rzeczywistą a symulowaną akupunkturą była bardzo mała, podczas gdy różnica między akupunkturą a niestosowaniem zabiegów była duża.

 

Ból głowy

  • W 2012 roku przeprowadzono analizę danych obejmujących indywidualne rekordy uczestników badań nad znaczeniem akupunktury w leczeniu bólów migrenowych i napięciowych. Na jej podstawie stwierdzono, że akupunktura rzeczywista była bardziej skuteczna w obniżaniu częstości i intensywności bólów niż niestosowanie zabiegów lub akupunktura symulowana.
  • W 2009 roku systematyczne badania naukowe wykazały, że rzeczywista akupunktura pomagała cierpiącym na napięciowe bóle głowy bardziej niż akupunktura symulowana czy leki przeciwbólowe.
  • W 2008 roku systematyczne badania naukowe sugerowały, że akupunktura właściwa jest w niewielkim stopniu bardziej skuteczna w redukowaniu intensywności napięciowych bólów głowy oraz liczby dni w miesiącu, w których występował ból głowy, w porównaniu do symulowanej akupunktury.
  • W 2009 roku systematycznie prowadzone badania naukowe wykazały, że uzupełnienie standardowej opieki w leczeniu migreny o akupunkturę pomagało obniżyć częstość występowania napadów migrenowych. Jednakże w badaniach, które porównywały akupunkturę właściwą z akupunkturą symulowaną stwierdzono, że różnica między tymi dwiema metodami może być przypadkowa.

 

Inne schorzenia

  • Wyniki 11 badań klinicznych, obejmujących dane ponad 1200 uczestników sugerowały, że akupunktura (oraz punktowa akupunktura symulacyjna) może być pomocna w przypadku pewnych objawów związanych z leczeniem nowotworów.
  • Nie ma wystarczająco dobrych dowodów naukowych, aby stwierdzić, czy akupunktura może pomagać osobom z depresją.
  • Akupunktura jest promowana od lat 70. ubiegłego wieku jako metoda leczenia uzależnienia od tytoniu, badania naukowe nie wykazały jednak jej skuteczności w tym zastosowaniu.

 

15. Czytaj więcej na temat wyzwań w badaniach nad akupunkturą

Badanie skuteczności akupunktury jest wyzwaniem, ponieważ:

  • Badania kliniczne często różnią się w zakresie techniki, liczby nakłuwanych punktów, liczby sesji oraz długości trwania poszczególnych sesji.
  • Wyniki sesji akupunktury mogą być raczej związane z przekonaniami oraz oczekiwaniami osoby biorącej udział w sesji lub jej relacją z terapeutą niż z samą sesją akupunktury.

 

16. Czym jest akupunktura?

W niektórych doświadczeniach klinicznych naukowcy badają skuteczność produktu lub metody terapeutycznej z substancją lub techniką obojętną (zwaną placebo), aby sprawdzić, czy reakcja terapeutyczna jest rzeczywiście związana z testowanym produktem lub techniką, a nie z czymś innym. Wiele badań opiera się na technice zwanej akupunkturą symulowaną, w której stosuje się tępo zakończone, chowające się igły, które dotykają skóry, ale jej nie nakłuwają (w czasie zabiegu akupunktury właściwej igły nakłuwają określone punkty na ciele). Naukowcy mogą również symulować akupunkturę w inny sposób. W niektórych przypadkach jednakże zaobserwowano, że akupunktura symulowana przyniosła pewną ulgę w bólu.

 

17. Co mówi nauka na temat bezpieczeństwa oraz efektów ubocznych akupunktury?

  • Zgłaszanych jest względnie niewiele powikłań związanych ze stosowaniem akupunktury. Te jednak, które występują, wynikają z używania niesterylnych igieł oraz niewłaściwego przeprowadzania zabiegów.
  • Jeśli zabiegi akupunktury są przeprowadzane niezgodnie z zasadami, mogą powodować poważne konsekwencje, obejmujące infekcje, przebicie organów wewnętrznych, zapadnięcie płuca oraz uszkodzenia centralnego układu nerwowego.

Czytaj więcej:

Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) określa igły do akupunktury jako produkty medyczne przeznaczone do użytku przez licencjonowanych praktyków i wymaga, aby igły były wytwarzane i oznaczane według ustalonych standardów. Przykładowo, FDA wymaga, aby igły były sterylne, wykonane z materiałów nietoksycznych oraz oznaczone jako produkty do jednorazowego użytku jedynie przez wykwalifikowanych praktyków.

 

18. Badania naukowe finansowane przez Narodowe Centrum Zdrowia Komplementarnego i Integracyjnego w Stanach Zjednoczonych (NCCIH)

NCCIH finansuje badania nad skutecznością akupunktury w uśmierzaniu różnego rodzaju bólów oraz w innych schorzeniach, by zrozumieć, w jaki sposób ciało odpowiada na akupunkturę i w jaki sposób akupunktura może działać. Niektóre ostatnie badania finansowane przez NCCIH skupiają się na następujących kwestiach:

  • Czy akupunktura może obniżać częstość uderzeń gorąca w przebiegu menopauzy?
  • Czy akupunktura może zmniejszać ból i dyskomfort związany z chemioterapią?
  • Czy akupunktura rzeczywista jest bardziej skuteczna niż akupunktura symulowana lub standardowe postępowanie w przypadku bólu oraz (jeśli tak) w jakim stopniu?

 

19. Więcej kwestii do rozważenia

  • Nie korzystaj z zabiegów akupunktury, aby odsunąć w czasie wizytę u lekarza specjalisty.
  • Jeśli zdecydujesz się na skorzystanie z akupunktury, sprawdź uprawnienia osoby, która będzie go przeprowadzać. Większość stanów w USA wymaga licencji, certyfikatu lub rejestracji gabinetu oferującego zabiegi akupunktury, jednakże zarówno edukacja w tym zakresie, standardy szkoleń oraz wymagania, które trzeba spełnić w celu uzyskania licencji, różnią się w zależności od stanu. Licencja nie gwarantuje co prawda jakości zabiegów, informuje jednak, że osoba przeprowadzająca zabiegi spełnia pewne standardy w zakresie wiedzy i stosowania akupunktury. Większość stanów w USA do wydania licencji wymaga dyplomu krajowej komisji certyfikacji ds. akupunktury i medycyny orientalnej.
  • Zabiegi akupunktury przeprowadzają osoby wykonujące zawody medyczne – włącznie z lekarzami i dentystami. Dodatkowo, krajowe organizacje zajmujące się akupunkturą mogą przedstawić referencje dla osób wykonujących zabiegi akupunktury. Decydując o wyborze osoby, która ma przeprowadzić zabieg akupunktury, zapytaj o jej/jego szkolenia i doświadczenie.
  • Informuj swoich lekarzy o wszystkich działaniach z zakresu medycyny komplementarnej, które podejmujesz. Pozwól im zobaczyć pełny obraz tego, co robisz, aby dbać o swoje zdrowie. Pozwoli to na zapewnienie Ci skoordynowanej i bezpiecznej opieki medycznej.

Zmodyfikowano za: