1. Chorzy otrzymujący placebo często doświadczają działań niepożądanych
Placebo – środek pozbawiony właściwości farmakologicznych, dzięki swoim obojętnym cechom wykorzystywany jest w licznych badaniach klinicznych jako ramię kontrolne. Obserwowane pod jego wpływem sporadyczne przypadki regresji nowotworu, jak również działania niepożądane (nazywane w tym przypadku efektem nocebo), przypisywane są działaniu psychogennemu. Argentyńscy badacze przeanalizowali częstość występowania powikłań w podwójnie zaślepionym badaniu III fazy z placebo w ramieniu kontrolnym. Okazało się, że działania niepożądane placebo wystąpiły aż w 85,1% przypadków (spośród ok. 5 tys. chorych). Najczęstszymi powikłaniami w stopniu 3 i 4, czyli zagrażającymi życiu i zdrowiu, były nadciśnienie, zmęczenie i biegunki. Działania niepożądane były przyczyną zaprzestania terapii u 4% chorych. Wyniki badania wskazują na konieczność informowania chorych o możliwych powikłaniach związanych również ze stosowaniem placebo. Zaobserwowaną zależność pomiędzy okresem przyjmowania placebo a ryzykiem wystąpienia efektu nocebo należy w projektowaniu badań klinicznych
jamanetwork.com
2. Przeszczepienie wątroby od dawcy tej samej rasy wydłuża czas przeżycia u chorych na raka wątrobowokomórkowego
Rasa ma istotny związek z czasem przeżycia chorych poddawanych przeszczepieniom wątroby. Według amerykańskich statystyk najwyższy odsetek 5-letnich przeżyć obserwuje się u Azjatów (74,7%), a najniższy u Afroamerykanów (58,6%). Dotychczas nie udało się wyjaśnić przyczyn tych różnic. W cytowanej pracy amerykańscy badacze przeanalizowali retrospektywnie dane ponad 15 tys. chorych poddanych przeszczepieniu wątroby z powodu raka wątrobowokomórkowego. Osoby rasy czarnej stanowiły 9,1% badanej populacji. 23,5% z nich otrzymało wątrobę od Afroamerykanina, a pozostali - od osób innych ras. Chorzy po przeszczepieniu zgodnym rasowo mieli istotnie dłuższy średni czas przeżycia całkowitego - 135 vs 78 miesięcy (p=0,007) oraz wyższy odsetek pięcioletnich przeżyć: odpowiednio 64,2% i 56,9%. Wyniki badania wymagają jednak dalszego potwierdzenia. Obecnie w systemie doboru dawcy-biorcy rasa nie stanowi kryterium. Ponadto wdrożenie zgodnych rasowo przeszczepów mogłoby wydłużyć już i tak długie kolejki oczekujących biorców.
www.journalacs.org
3. Ryzyko powikłań związanych z wdrożeniem przesiewowych badań w kierunku raka płuca okazało się dwukrotnie wyższe niż obserwowane w badaniach klinicznych
Opierając się na badaniach klinicznych z randomizacją w 2015 roku wdrożono w Stanach Zjednoczonych przesiewowe badania w kierunku raka płuca u osób z grupy wysokiego ryzyka. Zalecenia obejmują wykonywanie co roku niskodawkowej tomografii komputerowej w grupie wcześniejszych i obecnych palaczy tytoniu w wieku 55-80 lat. Autorzy cytowanego badania przeanalizowali retrospektywnie dane ponad 170 tys. osób poddanych skriningowi i porównali je z obejmującą 169 tys. osób grupą kontrolną niepoddawaną badaniom przesiewowym. Ryzyko powikłań związane z procedurami towarzyszącymi badaniom skrinigowym wyniosło 22,2% w grupie 55-64 lat i 23,8% wśród 65-77 latków. Dla porównania, odsetek działań niepożądanych w badaniu klinicznym 11 National Lung Screening Trial (NLST), będącym podstawą wdrożenia programu badań przesiewowych, był około dwukrotnie niższy i wyniósł 9,8%. Częstość powikłań towarzyszących określonym procedurom również okazała się w codziennej praktyce istotnie wyższa (np. 18,7% po biopsji cienkoigłowej, 36,1% po bronchoskopii oraz 51,7% po zabiegu torakochirurgicznym). Ponadto analiza ekonomiczna kosztów procedur i leczenia powikłań związanych ze skriningiem wykazała, że są one istotnie wyższe niż dotychczas szacowano. Jak podkreślają autorzy badania, przedstawione wyniki nie są argumentem przeciwko prowadzeniu badań przesiewowych w raku płuca, natomiast mogą być wykorzystane podczas dyskusji z pacjentem o ryzyku powikłań.
jamanetwork.com
4. Dieta bogata w błonnik i ziarna znacząco zmniejsza ryzyko rozwoju nowotworów, chorób serca i cukrzycy
W czasopiśmie Lancet opublikowano wyniki metaanalizy 185 badań obserwacyjnych przeprowadzonych na przestrzeni 40 lat, obejmujących dane 135 milionów osobo/lat oraz 58 prospektywnych badań klinicznych z udziałem ponad 4,5 tys. uczestników. Osoby spożywające największe ilości błonnika miały w porównaniu z osobami spożywającymi jego mniejsze ilości zmniejszone o 15-31% ryzyko zgonu z wszystkich przyczyn i z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego. Zwiększenie spożycia błonnika o każde 8 g dziennie związane było ze zmniejszeniem o 5-17% ryzyka wystąpienia i zgonu z powodu cukrzycy, choroby wieńcowej czy raka jelita grubego. Wykazano również ochronny wpływ spożywania błonnika na ryzyko raka piersi i udaru mózgu. Największe korzyści odnosiły osoby spożywające 25-29 g błonnika dziennie. Powodowało to poprawę w 6 z 7 ocenianych punktów końcowych. 20-24 g błonnika dziennie obniżało ryzyko w 4 z 7 punktów, a 15 do 19 g w 3 z 7. Spożywanie pełnych ziaren wiązało się ze zmniejszeniem o 13-33% ryzyka chorób cywilizacyjnych. Zwiększenie ich spożycia o każde 15 g odpowiadało zmniejszeniu o 2-19% ryzyka wystąpienia z powodu choroby wieńcowej, cukrzycy typu 2. czy raka jelita grubego i zgonu z tego powodu. Wykazano również zmniejszenie ryzyka zachorowania na cukrzycę typu 2. oraz zgonu z powodu udaru u osób na diecie o niskim indeksie glikemicznym.
www.thelancet.com
5. Mężczyźni z nieswoistym zapaleniem jelit mają wyższe ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego
Dotychczasowe badania wykazały, że osoby z nieswoistym zapaleniem jelit np. chorobą Leśniowskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego mają wyższe ryzyko zachorowania na raka jelita grubego. Naukowcy ze Stanów Zjednoczonych sprawdzili, jaki wpływ mają te choroby na ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego. W retrospektywnym badaniu opublikowany w czasopiśmie European Urology porównano ponad 1000 mężczyzn z nieswoistym zapaleniem jelit, którzy w latach 1996-2017 przeszli badanie skriningowe w kierunku raka gruczołu krokowego, z ponad 9000 zdrowymi mężczyznami. Po 10 latach obserwacji ryzyko zachorowania na raka gruczołu krokowego było istotnie wyższe wśród mężczyzn z nieswoistym zapaleniem jelit w porównaniu do zdrowych mężczyzn (4,4% vs 0,65%). Dla istotnego klinicznie raka gruczołu krokowego było to odpowiednio 2,4% i 0,42%. Naukowcy podkreślają, że wyniki badania, w związku z jego retrospektywnym charakterem, wymagają potwierdzenia.
www.europeanurology.com
6. Wystąpienie zawału mięśnia sercowego lub udaru mózgu może na kilka miesięcy wyprzedzać rozpoznanie choroby nowotworowej
Chorzy na nowotwory mają nie tylko wyższe ryzyko żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej, ale również incydentów tętniczych, między innymi zawału mięśnia sercowego i niedokrwiennego udaru mózgu. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie Blood sprawdzono w jakim okresie przed rozpoznaniem choroby nowotworowej wzrasta ryzyko zawału mięśnia sercowego i udaru mózgu. W tym celu przeanalizowano pod kątem wyżej wymienionych incydentów tętniczych w trzydziestodniowych okresach począwszy od roku przed rozpoznaniem nowotworu dane ponad 374 tysięcy osób po 67. roku życia bezpośrednio po jego rozpoznaniu. Wykazano, że w okresie 360-151 dni przed rozpoznaniem nowotworu ryzyko incydentów tętniczych jest porównywalne z ryzykiem dla populacji ogólnej, natomiast zaczyna rosnąć od 150 dnia przed rozpoznania nowotworu. W ostatnich 30 dniach przed rozpoznaniem nowotworu ryzyko to było pięcioipółkrotnie wyższe niż w grupie kontrolnej (odpowiednio 0,62% i 0,11%). Łącznie w całym 360-dniowym okresie przed rozpoznaniem nowotworu ryzyko to było większe o 69%.
www.bloodjournal.org
7. W Stanach Zjednoczonych rośnie liczba uczniów stosujących smakowe e-papierosy
W Stanach Zjednoczonych wśród uczniów szkół średnich rośnie popularność e-papierosów. Badanie opublikowane w JAMA Pediatrics sugeruje, że trend ten może być związany ze zwiększającą się popularnością smakowych e-papierosów. Pomimo że w Stanach Zjednoczonych zmniejsza się udział uczniów stosujących wyroby tytoniowe (z 17% w 2014 r do 14% w 2017), to wśród uczniów stosujących wyroby nikotynowe rośnie użycie smakowych produktów (58% w 2016 roku, 64% w 2017). Wśród smakowych wyrobów zawierających nikotynę nie odnotowano wzrostu liczby wypalonych mentolowych papierosów. Na stałym poziomie utrzymywało się również użycie smakowego tytoniu w postaci fajek wodnych, cygar czy tytoniu do żucia, wzrosła natomiast liczba uczniów stosujących smakowe e-papierosy. Naukowcy podkreślają, że aczkolwiek e-papierosy wydają się mniej szkodliwe niż zwykłe, to żadna forma używania nikotyny nie jest bezpieczna, szczególnie dla nastolatków. Dodatkowo ostrzegają przed możliwymi działaniami niepożądanymi wdychania dodatków smakowych zawartych w e-papierosach.
jamanetwork.com
8. Długotrwale utrzymujące się uderzenia gorąca u kobiet po menopauzie zwiększają ryzyko raka piersi
U kobiet w okresie menopauzy często występują objawy naczynioruchowe takie jak uderzenia gorąca, czy poty nocne. Opublikowane do tej pory badania dostarczały sprzecznych informacji dotyczących związku pomiędzy występowaniem uderzeń gorąca i zachorowaniem na raka piersi. Naukowcy z Kalifornii postanowili sprawdzić, jaki wpływ na zachorowanie na raka piersi mają przetrwałe objawy naczynioruchowe. W tym celu przeanalizowano obecność przetrwałych objawów naczynioruchowych w grupie blisko 26 tysięcy kobiet w wieku 50-79 lat, które nigdy nie stosowały hormonalnej terapii zastępczej. W trakcie prawie osiemnastoletniej obserwacji 1399 kobiet zachorowało na raka piersi. Wykazano, że kobiety z przetrwałymi objawami naczynioruchowymi (utrzymującymi się powyżej 10 lat) miały wyższe ryzyko zachorowania na raka piersi niż kobiety, które nigdy nie miały takich objawów (względne ryzyko 1,13). Nie wykazano natomiast, aby kobiety te miały wyższe ryzyko zgonu z powodu raka piersi. Dodatkowo w badaniu potwierdzono, że ryzyko raka piersi jest wyższe u kobiet spożywających alkohol (względne ryzyko 1,26) oraz u kobiet, które nigdy nie rodziły dzieci (względne ryzyko 1,24).
journals.lww.com
9. Osoby po przeszczepieniu płuca mają wyższe ryzyko zachorowania i zgonu z powodu raka płuca
Dotychczas przeprowadzone badania wykazywały, że osoby po przeszczepieniu płuc lub jednego płuca w związku z licznymi obciążeniami internistycznymi oraz koniecznością stosowania immunosupresyjnych leków mają wyższe ryzyko rozwoju raka tego narządu. W badaniu opublikowanym w American Journal of Transplantation, które potwierdziło te wyniki, przeanalizowano dane blisko 9 tysięcy osób z 17 stanów w Stanach Zjednoczonych po przeszczepieniu płuca w latach 1987-2012, spośród których 183 osoby zachorowały na raka płuca. Średni czas od przeszczepienia do rozpoznania nowotworu wynosił 3,9 lat i był podobny dla osób, u których nowotwór rozwinął się w płucu przeszczepionym i własnym. Osoby po przeszczepieniu płuc miały prawie pięciokrotnie wyższe ryzyko rozwoju raka płuca w porównaniu do populacji ogólnej (standaryzowany współczynnik zapadalności 4,8). Szczególnie wysokie ryzyko (trzynastokrotny wzrost) dotyczyło rozwoju raka we własnym płucu u osób po przeszczepieniu drugiego płuca. Dodatkowo zauważono, że osoby po przeszczepieniu płuc, pomimo wykrycia raka we wcześniejszym stadium zaawansowania, miały wyższą umieralność z tego powodu (względne ryzyko 1,67).