punkt 1. Zbalansowana, niskotłuszczowa dieta zmniejsza ryzyko zgonu chorych na raka piersi

Podczas tegorocznego kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO) przedstawiono wyniki badania z randomizacją, oceniającego wpływ modyfikacji diety na ryzyko zgonu z powodu raka piersi. Analizie poddano dane blisko 50 tysięcy zdrowych kobiet w wieku 50-70 lat. W trakcie ponad dziewiętnastoletniej obserwacji rozpoznano 3300 nowotworów piersi. Kobiety przestrzegające zbalansowanej, niskotłuszczowej (do 20% źródła energii) diety zawierającej codziennie porcje owoców, warzyw i ziaren miały o 21% mniejsze ryzyko zgonu z powodu raka piersi. Zysk ze zdrowego odżywiania odnotowano również wśród chorych na raka piersi, u których ryzyko zgonu z dowolnej przyczyny było niższe o 15%.

abstracts.asco.org

punkt 2. Rozmieszczenie tkanki tłuszczowej wpływa na ryzyko rozwoju raka gruczołu krokowego oraz związanego z nim zgonu

Otyłość jest znanym czynnikiem ryzyka rozwoju zaawansowanego raka gruczołu krokowego. Islandzcy badacze postanowili przyjrzeć się bliżej definicji otyłości i określić związek pomiędzy typem rozmieszczenia tkanki tłuszczowej (zależnym od gospodarki hormonalnej) a ryzykiem rozwoju nowotworu. W tym celu przebadali ponad 1800 mężczyzn. Każdy z nich miał wykonaną tomografię komputerową jamy brzusznej i uda, oceniającą ilość trzewnej (wokół narządów i mięśni) oraz podskórnej tkanki tłuszczowej. Po 10 latach obserwacji u chorych z dużą ilością tłuszczu trzewnego stwierdzono zwiększone ryzyko rozwoju zaawansowanego raka gruczołu krokowego, zaś u chorych z nadmierną ilością tłuszczu podskórnego w obrębie uda - zwiększone ryzyko zgonu z powodu nowotworu. U mężczyzn z niskim wskaźnikiem BMI (body mass index) ilość tłuszczu trzewnego wpływała zarówno na ryzyko rozwoju zaawansowanego raka gruczołu krokowego, jak i związanego z nim zgonu. Podobny wzrost ryzyka rozwoju raka gruczołu krokowego i ryzyka zgonu z powodu nowotworu związanego z większym BMI i większym obwodem jamy brzusznej wykazano dla całej populacji obserwowanych mężczyzn.

onlinelibrary.wiley.com

punkt 3. Czy nowe technologie mogą poprawić przestrzeganie zaleceń lekarskich?

Podczas kongresu Amerykańskiego Towarzystwa Onkologii Klinicznej (ASCO) przedstawiono wyniki badań, oceniających wpływ wysyłania krótkich wiadomości tekstowych (SMS) na przestrzeganie przyjmowania zleconych leków. W obu badaniach grupę badaną stanowiły kobiety leczone z powodu raka piersi, otrzymujące leczenie hormonalne. W badaniu SWOG S1105 SMS-y wysyłano dwa razy w tygodniu przez trzy lata. Odsetek chorych przestrzegających zalecenia lekarskie nie różnił się pomiędzy grupami (55,4% w ramieniu z SMSami i 55,4% w ramieniu kontrolnym). W drugim badaniu - TXT2Adhere, kobiety z grupy eksperymentalnej otrzymywały codziennie SMS z przypomnieniem, informacją o istotności leczenia oraz sposobie radzenia sobie z działaniami niepożądanymi. W grupie otrzymującej SMS stwierdzono wyższy odsetek kobiet przestrzegających zaleceń po dwóch miesiącach obserwacji (93% vs 54%), ale efekt ten zniknął w kolejnym miesiącu obserwacji.

abstracts.asco.org

abstracts.asco.org

punkt 4. Ciąża u nosicielek mutacji BRCA po leczeniu z powodu raka piersi jest bezpieczna

Dla wielu młodych kobiet wyleczonych z raka piersi bardzo ważna jest możliwość posiadania potomstwa. Opublikowane do tej pory badania pokazywały, że urodzenie dziecka po wyleczeniu z raka piersi nie zwiększa ryzyka wznowy choroby, jednak dane dla nosicielek mutacji BRCA (mutacja znacznie zwiększająca ryzyko zachorowania na raka piersi i jajnika) były ograniczone. W dużym międzynarodowym retrospektywnym badaniu przedstawionym na tegorocznym kongresie ASCO (American Society of Clinical Oncology) przeanalizowano dane ponad 1200 kobiet w wieku poniżej 40 lat z rozpoznaniem raka piersi w I-III stadium zaawansowania i nosicielstwem mutacji BRCA. W trakcie 4,5 letniej obserwacji po zakończonym leczeniu onkologicznym, 16% kobiet zaszło w ciążę. W ciążę częściej zachodziły kobiety młodsze i bez ekspresji hormonów estrogenowych w komórkach nowotworowych. W 10% ciąż doszło do poronienia samoistnego, 8% kobiet dokonało aborcji, a 150 kobiet urodziło dziecko. Po ponad ośmioletniej obserwacji kobiety, które urodziły dziecko, miały dłuższe przeżycie bez nawrotu choroby. Nie wykazano natomiast różnicy w całkowitym przeżyciu w obu grupach.

abstracts.asco.org

punkt 5. Czy e-papierosy są bezpiecznym zamiennikiem zwykłych papierosów?

E-papierosy w powszechnej opinii uchodzą za zdrowszą formę nałogu i są często promowane jako bezpieczne zamienniki klasycznych papierosów. Istnieją jednak badania wskazujące na zwiększone ryzyko rozwoju chorób układu oddechowego w związku z obecnością aromatów i innych dodatków zawartych w e-papierosach. Europejskie Towarzystwo Chorób Płuc (European Respiratory Society) ostrzega przed promowaniem e-papierosów jako substytutu klasycznych papierosów, przypominając, że e-papierosy zawierają nikotynę i nie rozwiązują problemu uzależnienia od niej. Dodatkowo, mimo że palenie e-papierosów powoduje wdychanie mniejszej ilości szkodliwych substancji niż palenie zwykłych papierosów, nie są znane długoterminowe działania niepożądane substancji wdychanych z e-papierosami. Naukowcy podkreślają, że nikotynowa terapia zastępcza wspierająca osoby rzucające palenie papierosów jest dostępną i dobrze udokumentowaną metodą wychodzenia z nałogu i to ona w pierwszej kolejności powinna być promowana jako alternatywa dla papierosów.

www.medscape.com

punkt 6. Czy leczenie kardioprotekcyjne ma wpływ na redukcję kardiotoksycznych działań niepożądanych po leczeniu onkologicznym?

W badaniu opublikowanym w Journal of the American College of Cardiology sprawdzono, czy leczenie kardioprotekcyjne w trakcie podawania trastuzumabu (powodujące kardiotoksyczność przeciwciało monoklonalne, stosowane w leczeniu chorych na raka piersi z nadmierną ilością białka HER2) zmniejsza ryzyko działań niepożądanych ze strony mięśnia sercowego. W tym celu 468 chorych na raka piersi podzielono na trzy grupy. Pierwsza stosowała karwedilol (lek z grupy beta blokerów, stosowany w chorobach sercowo-naczyniowych), druga lisinopril (lek z grupy inhibitorów konwertazy angiotensyny, stosowany w leczeniu chorób sercowo-naczyniowych), a trzecia placebo. Wykazano, że kardiotoksyczność we wszystkich trzech grupach była na podobnym poziomie i wynosiła około 30%. Dla chorych, które przed leczeniem trastuzumabem otrzymywały chemioterapię z udziałem antracyklin (lek kardiotoksyczny) zauważono wyższe ryzyko kardiotoksyczności w grupie przyjmującej placebo (47%) w porównaniu do grupy stosującej lisinopril (37%) i karwedilol (31%). Dodatkowo wykazano, że u chorych otrzymujących jeden z leków kardioprotekcyjnych rzadziej niż u pozostałych chorych konieczne były przerwy spowodowane kardiotoksycznością trastuzumabu.

ww.onlinejacc.org

punkt 7. Godzina o której chorzy są przyjmowani do lekarza ma wpływ na zlecane im badania przesiewowe

W czasopiśmie JAMA Oncology opublikowano wyniki badania, oceniającego wpływ godziny wizyty u lekarza rodzinnego na częstość zlecania badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego i piersi. Zauważono, że osobom z późniejszym terminem wizyty rzadziej zlecano badania przesiewowe w kierunku tych nowotworów. W analizie obejmującej ponad 19.000 kobiet w wieku kwalifikującym do badań przesiewowych w kierunku raka piersi wykazano, że badania te najczęściej zlecano o godzinie 8 rano (64%), częstość zleceń spadała do 49% w okolicy godziny 11, by ponownie wzrosnąć do 56% w południe, a następnie obniżyć się do 48% o godzinie 17. Podobną zależność zauważono dla osób kwalifikujących się do badania przesiewowego w kierunku raka jelita grubego (37% o godzinie 8 rano, 31% o godzinie 11, 34% o godzinie 12 i 23% o godzinie 17). Dodatkowo zauważono, że osoby, które miały wizytę w godzinach popołudniowych rzadziej zgłaszały się na badanie przesiewowe w ciągu roku od otrzymania skierowania w porównaniu do osób, które miały wizytę rano (odpowiednio dla badań w kierunku raka jelita grubego dla pacjentów przyjętych o godzinie 8 rano zgłaszalność wynosiła 28%, a o godzinie 17 - 18%, a dla badań w kierunku raka piersi odpowiednio 33% i 18%.

jamanetwork.com/journals/jamaoncology

punkt 8. Dodanie metforminy do standardowej chemioterapii w raku gruczołu krokowego nie poprawia wyników leczenia

Metformina jest doustnym lekiem hipoglikemizującym stosowanym w leczeniu cukrzycy typu 2. Przeprowadzone do tej pory badania sugerowały możliwość jej przeciwnowotworowego działania. W badaniu przedstawionym na kongresie ASCO (American Society of Clinical Oncology) sprawdzono, czy dodanie metforminy do klasycznej chemioterapii w raku gruczołu krokowego zwiększa jej skuteczność. W tym celu 99 chorych na raka gruczołu krokowego i bez rozpoznanej cukrzycy przydzielono do dwóch grup. Pierwsza otrzymywała standardowe leczenie oraz metforminę, druga standardowe leczenie i placebo. Nie zaobserwowano istotnych różnic pomiędzy grupami w odniesieniu do odpowiedzi na leczenie mierzonej zmniejszeniem stężenia PSA (66% w grupie z metforminą i 63% w grupie z placebo), czasem wolnym od progresji choroby (odpowiednio 7,4 i 5,6 miesięcy) oraz czasem całkowitego przeżycia (24,6 i 19,7 miesięcy). Nie zauważono również istotnych różnic w działaniach niepożądanych leczenia poza biegunkami, które częściej obserwowano w grupie stosującej metforminę. Pomimo negatywnego wyniku badania, autorzy sugerują celowość dalszych badań nad stosowaniem metforminy nie tylko w trakcie chemioterapii, ale również po jej zakończeniu.

meetinglibrary.asco.org

punkt 9. Wzrost spożycia czerwonego mięsa może zwiększać ryzyko zgonu

W badaniu opublikowanym w czasopiśmie BMJ przeanalizowano wpływ diety zawierającej czerwone mięso na ryzyko zgonu. W tym celu, w latach 1986-2010 zbierano dane na temat diety u ponad 53 500 kobiet i 27 900 mężczyzn bez chorób sercowo-naczyniowy oraz nowotworowych. Uczestnicy badania wyjściowo oraz co 4 lata wypełniali ankietę dotyczącą nawyków żywieniowych, a następnie, na podstawie jej wyników, przydzielano ich do pięciu grup zależnie od tego, czy ilość czerwonego mięsa którą spożywali rosła, malała, czy utrzymywała się na stałym poziomie. W czasie badania zmarło 14.000 osób, głównie z powodu chorób sercowo-naczyniowych, nowotworowych, układu oddechowego oraz neurodegeneracyjnych. Zauważono, że wzrost spożycia czerwonego mięsa w ciągu 8 lat przyczyniał się do wzrostu ryzyka zgonu w następnych 8 latach zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Zwiększenie spożycia czerwonego mięsa o 0,5 porcji dziennie zwiększało to ryzyko o 10%, a przetworzonego czerwonego mięsa - o 13%.

www.bmj.com

punkt10. Rezonans całego ciała jako metoda oceniająca stopień zaawansowania nowotworu

Rezonans magnetyczny (magnetic resonance, MRI) jest badaniem precyzyjnie obrazującym tkanki miękkie organizmu. Angielscy badacze postanowili ocenić jego przydatność w diagnostyce przerzutów niedrobnokomórkowego raka płuca i jelita grubego. W 16 brytyjskich ośrodkach przeprowadzono prospektywne badanie Streamline L. Kwalifikowano do niego dorosłych chorych z noworozpoznanym w tomografii komputerowej klatki piersiowej rakiem płuca potencjalnie kwalifikującym się do resekcji (w stopniu zaawansowania nie większym niż IIIB). Włączono 353 chorych, z czego 187 zakończyło badanie. U wszystkich badanych wykonywano MRI całego ciała (whole body MRI, WB-MRI), którego wyników nie ujawniano do czasu zakończenia standardowych procedur diagnostycznych. Podejmowana podczas wielodyscyplinarnego spotkania lekarzy specjalistów decyzja dotycząca leczenia oparta była na standardowych badaniach diagnostycznych, na WB-MRI wraz z diagnostyką wynikającą z jego wyniku lub na wszystkich dostępnych badaniach. U 28% chorych rozpoznano przerzuty odległe. Nie wykazano istotnych statystycznie różnic w czułości ani swoistości WB-MRI w stosunku do standardowej ścieżki diagnostycznej. Czas oceny zaawansowania na podstawie WB-MRI był o 6 dni krótszy (19 vs 13 dni). Koszty wykonania WB-MRI były blisko dwukrotnie niższe niż standardowych badań diagnostycznych. Drugie badanie - Streamline C, o podobnym protokole, dotyczyło chorych na raka jelita grubego. Wzięło w nim udział 299 chorych, spośród których u 23% rozpoznano przerzuty odległe. Ponownie nie wykazano różnic w czułości ani swoistości WB-MRI w porównaniu ze standardową ścieżką diagnostyczną. W przypadku nowotworów jelita grubego wykonanie WB-MRI skracało czas oceny zaawansowania o 5 dni i wiązało się z niższym kosztem.

www.thelancet.com

www.thelancet.com