1. Zanieczyszczenie powietrza zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów głowy i szyi
Zanieczyszczenie powietrza jest znanym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów. Amerykańscy badacze przeprowadzili kohortową analizę danych z krajowego rejestru Surveillance, Epidemiology, and End Results celem określenia wpływu tego czynnika na ryzyko rozwoju nowotworów głowy i szyi (HNC). W badaniu uwzględniono dane z 11 stanów USA, dotyczące zachorowalności, poziomu zanieczyszczenia powietrza oraz uzależnienia od tytoniu i alkoholu. Zależność pomiędzy zachorowalnością na nowotwory a stężeniem cząstek pyłu zawieszonego o wymiarze poniżej 2,5 µ (PM2,5) oceniono przy użyciu liniowego modelu mieszanego, koncentrując się na ogólnej i specyficznej dla danego miejsca zachorowalności na HNC. Wykazano, że stężenie cząstek PM2,5 jest powiązane ze zwiększoną zachorowalnością na HNC przy najwyższym ryzyku obserwowanym pięć lat od narażenia (p<0,001). Negatywny wpływ zanieczyszczenia powietrza obserwowano zarówno bez uwzględnienia okresu ekspozycji, jak i po dwudziestu latach. Nowotwory związane z narażeniem na PM2,5 lokalizowały się w jamie ustnej i krtani. Zależności takiej nie stwierdzono dla nowotworów wszystkich pięter gardła i zatok obocznych nosa.
2. Zanieczyszczenie powietrza zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów płuc
W Environmental Research opublikowano wyniki badania ELAPS, oceniającego narażenie na środowiskowe zanieczyszczenia powietrza w Danii, Wielkiej Brytanii, Norwegii oraz Rzymie. Aby ocenić wpływ ekspozycji na ryzyko zachorowań na nowotwory przeanalizowano odsetki hospitalizacji w tych regionach oraz narodowe rejestry nowotworów. Podczas 9,3 mln osobo-lat obserwacji raka płuca rozpoznano u blisko 112 tys. osób. Metaanaliza wykazała wzrost zachorowalności na ten nowotwór o 14% na każde 5 µg/m3 wzrostu pyłu PM2,5, 10% na każde 10 µg/m3 wzrostu dwutlenku azotu i 8% na każde 0,5 x 10-5/m wzrostu stężenia sadzy. Autorzy badania podkreślają, że wykazany związek pomiędzy zanieczyszczeniem powietrza a ryzykiem raka płuca istnieje również dla stężeń szkodliwych substancji dopuszczalnych wg norm Unii Europejskiej. Wprowadzenie zaleceń WHO dotyczących jakości powietrza z 2021 roku pozwoliłoby uniknąć 31,7% zachorowań na ten nowotwór.
3. Zanieczyszczenie powietrza zwiększa ryzyko raka piersi
Rak piersi jest najczęściej występującym nowotworem u kobiet. Czynnikami ryzyka zachorowania na raka piersi są wiek, czynniki genetyczne, ekspozycja na działanie promieniowania jonizującego i wcześniejsze zachorowanie na raka piersi. Ryzyko to nieznacznie zwiększają również wczesna pierwsza miesiączka, menopauza w późnym wieku, urodzenie pierwszego dziecka w późnym wieku, spożywanie alkoholu, otyłość i długotrwała hormonalna terapia zastępcza. W czasopiśmie Journal of Clinical Oncology opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy zanieczyszczenie powietrza pyłem zawieszonym - PM 2.5 zwiększa ryzyko raka piersi. W badaniu uwzględniono ponad 58 tysięcy kobiet z kalifornijskiego rejestru nowotworowego. Po obserwacji trwającej średnio 19 lat u ponad 3,5 tysiąca kobiet rozpoznano raka piersi. Zauważono, że narażenie na zanieczyszczenie powietrza pyłami PM2,5 zwiększa ryzyko zachorowania na raka piersi o 28%. W analizie podgrup zależność ta była najbardziej zauważalna dla kobiet rasy białej.
4. Osoczowe stężenie wielonienasyconych kwasów tłuszczowych może być czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów
W International Journal of Cancer opublikowano wyniki badania oceniającego wpływ stężenia wielonienasyconych kwasów tłuszczowych w osoczu na ryzyko rozwoju nowotworów. Analizie poddano dane gromadzone prospektywnie w UK Biobank ponad 250 tys. osób w wieku 37-73 lat, których okres obserwacji wyniósł średnio 12,9 lat. Blisko 30 tys. z nich zachorowało na nowotwór. Stężenia kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 w osoczu mierzono za pomocą magnetycznego rezonansu jądrowego i wyrażano jako procent stężenia całkowitych kwasów tłuszczowych. Wyższe wartości stężenia kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3 były związane odpowiednio z 2% i 1% zmniejszeniem ogólnego ryzyka zachorowania na raka na każdy jednostkowy wzrost odchylenia standardowego (SD) (P = .001 i P = .03). Wraz ze wzrostem stężenia kwasów omega-3 rosło ryzyko raka gruczołu krokowego (3%/SD) (P = .049). Wyższy stosunek omega-6 do omega-3 był również niekorzystnym czynnikiem ryzyka rozwoju nowotworów.
5. Kiedy jest właściwy czas na rozpoczęcie paliatywnej opieki?
W związku ze zwiększającą się liczbą leków onkologicznych onkologom oraz pacjentom coraz trudniej podjąć decyzję o zakończeniu leczenia onkologicznego w przypadku nieskuteczności kolejnych terapii czy pogarszającego się stanu ogólnego chorego. W czasopiśmie JAMA Network Open opublikowano badanie, w którym sprawdzono, czy czas rozpoczęcia paliatywnej opieki hospicyjnej ma wpływ na agresywność leczenia onkologicznego u schyłku życia. Analizie poddano dane 8297 pacjentek zmarłych z powodu raka jajnika. Średni wiek pacjentek w chwili zgonu wynosił 69 lat. Jedna trzecia z nich otrzymała paliatywną opiekę krócej niż 3 miesiące przed zgonem. Zauważono, że paliatywna opieka hospicyjna rozpoczęta wcześniej niż 3 miesiące przed śmiercią zmniejszała agresywność leczenia u schyłku życia. Pacjentki z wcześnie wdrożoną paliatywną opieką o 46% rzadziej umierały w szpitalu i o 54% rzadziej w oddziałach intensywnej terapii. Dodatkowo konsultacja z lekarzem medycyny paliatywnej od 6 do 3 miesięcy przed śmiercią zmniejszała o 54% stosowanie uporczywej chemioterapii u kresu życia.
6. Nowe leki przeciwcukrzycowe zmniejszają ryzyko raka trzustki
Podczas tegorocznego spotkania American College of Gastroenterology przedstawiono wyniki kolejnego badania potwierdzającego bezpieczeństwo agonistów receptora glukagonopodobnego-1 (GLP-1 RA). Ta grupa leków, początkowo przeznaczona do leczenia cukrzycy typu 2 (DM t.2), zyskała w ostatnich latach ogromną popularność ze względu na skuteczność w leczeniu otyłości. Chorzy na DM t. 2 mają zwiększone ryzyko rozwoju niektórych nowotworów, w tym raka trzustki. Wprowadzenie na rynek leków GLP-1 RA, których mechanizm działania powiązany jest z funkcją trzustki, zrodziło wątpliwości, czy nie spowodują one wzrostu zachorowalności na ten nowotwór. Amerykańscy badacze przeanalizowali bazę medyczną TriNetX obejmującą 4,95 mln osób, poszukując chorych na DM t.2, u których w latach 2005-2020 zastosowano po raz pierwszy leczenie farmakologiczne. Ponad 245 tys. z nich otrzymało jako lek pierwszego rzutu GLP-1 RA. Wbrew obawom, okazało się, że miały one niższe ryzyko rozwoju raka trzustki niż chorzy otrzymujący inne terapie (m.in. insulinę, metforminę, pochodne sulfonylomocznika czy inhibitory alfa-glukozydazy).
7. Co najbardziej niepokoi młodych chorych na raka jelita grubego?
Rak jelita grubego jest nowotworem kojarzonym głównie z osobami po 50. roku życia, jednak w ostatnich latach przybywa młodych chorych z tym rozpoznaniem. Ponieważ są to ludzie czynni zawodowo, często wychowujący własne dzieci, inaczej reagują oni na problemy związane z leczeniem. W badaniu zaprezentowanym na tegorocznym kongresie American College of Surgeons 35 chorych na raka jelita grubego rozpoznanym przed 50. rokiem życia zapytano jakie są ich obawy związane z nowotworem i leczeniem. Najwięcej obaw, poza zdrowiem fizycznym, wzbudzało zdrowie psychiczne, planowanie rodziny i kariera zawodowa. Chorzy obawiali się osłabienia po przebytym leczeniu onkologicznym, problemów z odtworzeniem ciągłości przewodu pokarmowego i problemów psychicznych związanych z lękiem przed wznową choroby. Dodatkowo obawiali się o przyszłość swoich dzieci oraz możliwość dalszej pracy potrzebnej do utrzymania rodziny w trakcie i po zakończonym leczeniu onkologicznym.
8. Interwencje behawioralne pomagają rzucić palenie w krajach o niskim i średnim dochodzie
Uzależnienie od tytoniu powoduje więcej szkód w krajach o niskim i średnim (LMICS) niż wysokim (HICS) dochodzie. Pomimo uznanej skuteczności interwencji behawioralnych będących elementem kompleksowego leczenia uzależnienia od tytoniu, niewiele publikacji dotyczyło krajów LMICS. W Nicotine & Tobacco Research opublikowano wyniki systematycznego przeglądu literatury na temat interwencji behawioralnych w celu zaprzestania palenia tytoniu (w tym tytoniu bezdymnego) w krajach LMICS. W analizie uwzględniono 36 badań (w tym 35 z randomizacją) z Chin (10 badań), Indii (10 badań), a także Bliskiego Wschodu, Ameryki Południowej, Azji Południowo-Wschodniej i Afryki Południowej. Przedmiotem analizy było ponad 32 tys. chorych dorosłych i 424 nastolatków. Interwencje obejmowały działania według wytycznych 5A i 5R WHO, Międzynarodowej Unii Walki z Gruźlicą i Chorobami Płuc, a także rozmowy motywacyjne. Stosowano różne strategie terapii indywidualnych, grupowych, z materiałami edukacyjnymi, wiadomościami tekstowymi i telefonicznymi. Pierwszorzędowym punktem końcowym 18 badań była zgłaszana przez pacjentów abstynencja trwająca od 7 dni do 6 miesięcy, a w pozostałych 18 weryfikowano ją również biochemicznie. Osiągnięcie 6-miesięcznej ciągłej abstynencji było bardziej prawdopodobne dla interwencji o wysokiej niż niskiej intensywności (RR 2,32) i w porównaniu ze zwykłą opieką (RR 4,39, 95% CI 2,38-8,11). Według autorów analizy interwencje behawioralne wydają się przynosić korzyści w rzucaniu palenia, ale konieczne są dalsze badania w celu określenia ogólnych zasad ich stosowania.
Nicotine Tob Res. 2024 Nov 1:ntae259.doi: 10.1093/ntr/ntae259
9. Bezdymne wyroby tytoniowe i orzechy arekowe zwiększają ryzyko raka jamy ustnej
Palenie papierosów i spożywanie alkoholu jest główną przyczyną nowotworów jamy ustnej. Wiadomo, że również bezdymne wyroby tytoniowe (np. tytoń do żucia) zwiększają to ryzyko. W badaniu opublikowanym w Lancet Oncology sprawdzono, jaki jest wpływ stosowania bezdymnych wyrobów tytoniowych i spożywania orzechów arekowych na ryzyko zachorowania na raka jamy ustnej. Bezdymne wyroby tytoniowe (np. tytoń do żucia) oraz orzechy arekowe są szeroko rozpowszechnionymi na świecie używkami, głównie w krajach azjatyckich. Szacuje się, że około 300 mln ludzi na świecie stosuje bezdymne wyroby tytoniowe, a 600 mln orzechy arekowe, które działają pobudzająco na układ nerwowy. Oszacowano, że ponad 120 tysięcy raków jamy ustnej rozpoznanych w 2022 roku (30% wszystkich przypadków tego nowotworu na świecie), miało związek ze stosowaniem bezdymnych wyrobów tytoniowych lub orzechów arekowych. 77% przypadków rozpoznano u mężczyzn, a 23% u kobiet. 90% przypadków raka związanego z nadużywaniem tych substancji wystąpiło w krajach o niskim i średnim poziomie rozwoju takich jak Indie, Bangladesz, Sri-Lanka oraz niektóre wyspy Oceanii.
10. Nigdy nie jest za późno na rzucenie palenia papierosów
Palenie papierosów zwiększa ryzyko wielu nowotworów, w tym szczególnie raka płuca, nowotworów rejonu głowy i szyi, raka pęcherza moczowego czy przełyku. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie JAMA Oncology sprawdzono, czy zaprzestanie palenia papierosów po rozpoznaniu nowotworu poprawia rokowanie pacjentów. Ponad 4,5 tysiąca palących aktywnie papierosy chorych na nowotwory włączono do programu ułatwiającego zaprzestane palenia papierosów. Program składał się z 6-8 wizyt konsultacyjnych wspierających w walce z nałogiem oraz 10-12 tygodni farmakoterapii antynikotynowej. Skuteczność programu oceniano po 3, 6 i 9 miesiącach od rozpoczęcia interwencji. Wykazano, że po 15 latach obserwacji osoby, które rzuciły palenie papierosów w 3,6 i 9 miesiącu od rozpoznania miały mniejsze ryzyko zgonu odpowiednio o 25%, 21% i 15% w porównaniu z chorymi kontynuującymi nałóg. U chorych, którzy rzucili palenie w ciągu pierwszych 6 miesięcy od rozpoznania nowotworu czas przeżycia na poziomie 75% percentyli wynosił 3,9 lat, w porównaniu do 2,1 lat u chorych, którzy nadal palili.
11. Wielka Brytania zamierza zaostrzyć walkę z paleniem papierosów
Rząd Wielkiej Brytanii rozważa wprowadzenie zakazu palenia papierosów w wybranych przestrzeniach publicznych, takich jak szpitale, uniwersytety, obiekty sportowe czy ogródki restauracji. Dopuszczalne byłoby wciąż palenie na ulicy i w parkach. Projekt jest wynikiem próby zapobieżenia związanych z nałogiem palenia ponad 80 tys. zgonów rocznie. Wprowadzenie dalszych obostrzeń ma objąć szczególną ochroną dzieci i osób niepalących, narażonych na dym tytoniowy w środowisku. Niezależnie od tego, realizowany jest projekt „Tobacco and Vapes Bill” zakładający m.in. zakaz sprzedaży produktów tytoniowych osobom urodzonym po 2008 roku.