Rak Niekonwencjonalnie

Burak zwyczajny (Beta vulgaris) to warzywo rozpowszechnione obecnie na wszystkich kontynentach. Jego dzikie formy spotykane są w południowo-zachodniej, północnej i południowo-wschodniej Europie, wzdłuż wybrzeży Oceanu Atlantyckiego i Morza Śródziemnego, a także w Afryce Północnej i Zachodniej Azji. Obecnie jest to popularna roślina uprawna, wykorzystywana w celach spożywczych, do produkcji cukru i celów pastewnych. Spożywana jest często w postaci soku.

Sok z buraka dostarcza organizmowi bioaktywne związki takie jak polifenole, karotenoidy, betalaniny oraz kwas askorbinowy. Jest on także bogaty w azotany (NO3-), które po spożyciu są przekształcane przez bakterie beztlenowe (bytujące m.in. w jamie ustnej i żołądku) w azotyny (NO2-), a następnie w tlenek azotu (NO). Tlenek azotu ma działanie rozszerzające naczynia krwionośne, dzięki czemu usprawnione jest dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do np. pracujących mięśni.

Burak posiada silne właściwości antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne. Poprzez stymulację wydzielania tlenku azotu działa również ochronnie na naczynia krwionośne. Warto dodać go do diety u osób cierpiących na choroby sercowo-naczyniowe, takie jak nadciśnienie tętnicze, ponieważ wspomaga leczenie tych schorzeń. W badaniach obserwowano korzystny wpływ diety bogatej w nitraty na funkcje poznawcze.

Jaka teoria wspiera twierdzenie, że sok buraka może być pomocny w leczeniu nowotworów?

W badaniach wykazano, że buraki są bogate w wiele substancji, które mają działanie ochronne przed nowotworami, także po przetworzeniu – np. do postaci soku.
Nie od dziś wiadomo, że zdrowa dieta może redukować ryzyko występowania chorób nowotworowych. Ryzyko rozwoju raka może być modyfikowane poprzez spożywanie odpowiedniej ilości warzyw i owoców, unikanie alkoholu, utrzymanie prawidłowej masy ciała.
Udowodniono, że spożywanie żywności bogatej w karotenoidy wykazuje działanie ochronne na komórki organizmu - hamuje uszkodzenie DNA, które może prowadzić do rozwoju nowotworu. Co ciekawe, w badaniu porównującym produkty organiczne z warzywami z produkcji konwencjonalnej wykazano, że ekstrakty z warzyw z upraw organicznych wykazywały silniejsze działanie na komórki nowotworowe.

Czy prowadzono przedkliniczne badania (laboratoryjne lub na zwierzętach) z użyciem soku z buraka?

Przeprowadzono badania in vitro nad potencjalnym działaniem soku z buraka jako substancji wzmacniającej przeciwnowotworowe działanie doksorubicyny - leku cytotoksycznego stosowanego w leczeniu m.in raka piersi. Lek ten, oprócz przeciwnowotworowego działania, jest również toksyczny dla zdrowych tkanek. Stosowanie doksorubicyny może wiązać się z takimi działaniami niepożądanymi jak nudności, wymioty, biegunki lub utrata włosów. Ponadto lek może być toksyczny dla serca, wywołując zaburzenia rytmu lub jego niewydolność . W badaniu wykorzystano komórki raka piersi, gruczołu krokowego i trzustki. Wykazano, że połączenie z sokiem z buraka zwiększało wydajność działania przeciwnowotworowego tego leku, co pozwalało na zmniejszenie dawki doksorubicyny, a tym samym osłabienie jej toksycznego działania na serce.
W innym badaniu oceniano przeciwnowotworowe działanie betaniny, związku organicznego zawartego między innymi w soku z buraków. W wysokim stężeniu hamowała ona różnicowanie się komórek raka szyjki macicy oraz indukowała ich apoptozę.

Czy prowadzono badania kliniczne (badania z udziałem ludzi) nad oddziaływaniem soku z buraka?

Pojawiły się badania opisujące pozytywne działanie chlorambucylu, czyli leku używanego w przewlekłej białaczce szpikowej, w połączeniu z sokiem z buraka oraz marchwi - zaobserwowano wzmocnienie działania leku oraz z mniejszenie działań niepożądanych.
Tymczasem nie ma jednak dużych badań klinicznych, które potwierdzałyby skuteczność soku z buraka w leczeniu nowotworów. Przytoczone badania zasygnalizowały ciekawy kierunek, który zdecydowanie wart jest dalszych badań.

Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne związane ze stosowaniem soku z buraka?

Zaobserwowano, że picie dużych ilości soku z buraka lub marchwi osłabia działanie cisplatyny. Nie zaleca się picia soku z buraków w trakcie leczenia cisplatyną z powodu możliwych interakcji między tym lekiem a substancjami w zawartymi w soku.

Czy amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała sok z buraka do użycia we wskazaniu do leczenia onkologicznego w Stanach Zjednoczonych?

Sok z buraka nie został zarejestrowany przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA).

Piśmiennictwo:

1. Kazimierczak Renata, Hallmann Ewelina, Lipowski Janusz, Drela Nadzieja, Kowalik Anna, Püssa Tõnu, Matt Darja, Luik Anne, Gozdowskif Dariusz, Rembiałkowska Ewa. Beetroot (Beta vulgaris L.) and naturally fermented beetroot juices from organic and conventional production: Metabolomics, antioxidant levels and anticancer activity. Journal of the Science of Food and Agriculture. 94 (13), 2618-29 Oct 2014

2. Szefler Beata, Czeleń Przemysław, Szczepanik,Adam, Cysewski Piotr. Does the Affinity of Cisplatin to B-Vitamins Impair the Therapeutic Effect in the Case of Patients with Lung Cancer-consuming Carrot or Beet Juice? Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry. 19 (14), 1775-1783 2019

3. J. Kapadia Govind, A. Azuine Magnus, Subba Rao G., Arai Takanari, Iida Akira, Tokuda Harukuni. Synergistic cytotoxicity of red beetroot (Beta vulgaris L.) extract with doxorubicin in human pancreatic, breast and prostate cancer cell lines. Anti-Cancer Agents in Medicinal Chemistry. 10(1):1-10 · January 2013

4. Shakib, Marie Christine R., Gabrial, Shreef G.N., Gabrial, Gamal N. Beetroot-carrot juice intake either alone or in combination with antileukemic drug 'chlorambucil' as a potential treatment for chronic lymphocytic leukemia. Macedonian Journal of Medical Sciences. 2015 Jun 15; 3(2): 331–336.

Hasło opracowano we współpracy ze studentami Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie