GcMAF (Globulin component macrophage activating factor) to cząsteczka, której prekursorem jest białko wiążące witaminę D3, obecna naturalnie w ludzkim organizmie. Jej rolą jest aktywacja makrofagów - komórek układu odpornościowego odpowiedzialnych za „pożeranie” i neutralizację m.in. bakterii, ciał obcych i komórek nowotworowych.

Wykorzystanie procesów odpornościowych do walki z komórkami raka to podstawa nowoczesnej metody leczenia nowotworów - immunoterapii. Otworzyła ona zupełnie nowe perspektywy w leczeniu chorych na czerniaka, raka płuca, nerki czy pęcherza moczowego. Komórki nowotworowe posiadają zdolność „uciekania” układowi odpornościowemu, który nie potrafi usunąć nieprawidłowych komórek z organizmu. Właśnie w tym miejscu działa immunoterapia. Większość leków stosowanych w immunoterapii stanowią przeciwciała monoklonalne. 

Jaka teoria wspiera twierdzenie, że GcMAF może być pomocny w leczeniu nowotworów?

Zdaniem badaczy wiele nowotworów wydziela nagalazę, substancję uniemożliwiającą powstawanie GcMAF w organizmie, zmniejszając tym samym aktywność makrofagów. W przełamaniu tego efektu, hamującego zdolności obronne organizmu, poszukuje się domniemanych przeciwnowotworowych właściwości GcMAF. Makrofagi miałyby tym samym niszczyć komórki nowotworowe. Badania laboratoryjne wykazały ponadto, że poprzez aktywację makrofagów GcMAF hamuje angiogenezę, czyli powstawanie nowych naczyń krwionośnych, w obrębie nowotworu. Ponieważ stężenie nagalazy we krwi może rosnąć także w zakażeniach HIV oraz w autyzmie, również te schorzenia próbowano leczyć opisywaną cząsteczką.

Czy prowadzono przedkliniczne badania (laboratoryjne lub na zwierzętach) z użyciem GcMAF?

Prowadzono badania na komórkach nowotworowych oraz na zwierzętach, w których zaobserwowano hamowanie podziałów komórek nowotworowych oraz wytwarzania naczyń w obrębie guza nowotworowego.

Czy prowadzono badania kliniczne (badania z udziałem ludzi) nad oddziaływaniem GcMAF?

Od 2008 roku pojawiają się doniesienia o rzekomej skuteczności GcMAF w leczeniu nowotworów, zakażeniu HIV, autyzmu oraz innych schorzeń. W tym czasie ukazały się głośne badania pod kierownictwem profesora Nobuto Yamamoto, które postulowały istnienie silnej przeciwnowotworowej aktywności makrofagów u chorych, którym podano syntetyczny GcMAF. Autor ten twierdził, że po podaniu małej dożylnej dawki GcMAF wyleczył chore na raka piersi, gruczołu krokowego oraz odbytnicy. Wyniki tych badań zakwestionowała belgijska fundacja zajmująca się walką z nowotworami – Anticancer Fund. Wykazano liczne nieprawidłowości w badaniach nad przeciwnowotworowym działaniem GcMAF. Wśród danych pacjentów brakowało istotnych informacji, takich jak stadium zaawansowania nowotworu. Prowadzący badania naukowcy nie oceniali postępu choroby w rzetelny sposób. Badania były prowadzone na zbyt małej grupie pacjentów. Mimo tych doniesień jedna z brytyjskich firm farmaceutycznych rozpoczęła dystrybucję GcMAF jako leku przeciwnowotworowego. Sprzedawała ona GcMAF około dziesięciu tysiącom pacjentów na świecie, uzyskując przy tym dochody rzędu 1 miliona funtów brytyjskich miesięcznie. W 2018 roku, podczas procesu sądowego, właściciel firmy przyznał się do „prania pieniędzy oraz produkowania, dystrybuowania i sprzedawania nielicencjonowanych leków” i został skazany na 15 miesięcy więzienia. Ponieważ większość badań okazała się niewiarygodna, obecnie brakuje dowodów na korzystne działanie GcMAF u chorych na nowotwory.

Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne związane ze stosowaniem GcMAF?

Mimo zapewnień brytyjskiego producenta o bezpieczeństwie terapii, stosowanie GcMAF wiązało się z wystąpieniem licznych działań niepożądanych. Po zastosowaniu leku zaobserwowano m.in. ból głowy, ból brzucha i nudności. U jednego pacjenta wystąpił wstrząs anafilaktyczny, co mogło stanowić zagrożenie dla jego życia.

Czy amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała GcMAF do użycia we wskazaniu do leczenia onkologicznego w Stanach Zjednoczonych?

GcMAF nie został zarejestrowany przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) do leczenia nowotworów.


Piśmiennictwo:

  1. Kat Arney. “Cancer cured for good?” – Gc-MAF and the miracle cure. Cancer Research UK. December 3, 2008
  2. Pacini Stefania, Morucci Gabriele, Punzi Tiziana, Gulisano Massimo, Ruggiero Marco. Gc protein-derived macrophage-activating factor (GcMAF) stimulates cAMP formation in human mononuclear cells and inhibits angiogenesis in chick embryo chorionallantoic membrane assay. Cancer Immunology, Immunotherapy60, pages 479–485(2011)
  3. Shigeru Kanda, Yasushi Mochizuki, Yasuyoshi Miyata, Hiroshi Kanetake, Nobuto Yamamoto. Effects of Vitamin D3-Binding Protein-Derived Macrophage Activating Factor (GcMAF) on Angiogenesis. JNCI: Journal of the National Cancer Institute, Volume 94, Issue 17, 4 September 2002, Pages 1311–1319

Hasło opracowano we współpracy ze studentami Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie