• Font

Hipertermia

1. Co to jest hipertermia?

Hipertermia (nazywana również terapią ciepłem lub ciepłolecznictwem) to rodzaj terapii onkologicznej, w której tkanki ciała poddane są działaniu wysokich temperatur (do 45º C). Badania wykazały, że wysokie temperatury mogą niszczyć i zabijać komórki nowotworowe, zazwyczaj powodując niewielkie uszkodzenie zdrowych tkanek. Hipertermia może powodować zmniejszanie się guzów poprzez zabijanie komórek nowotworowych oraz niszczenie białek i struktur w komórkach.

Hipertermia poddawana jest badaniom klinicznym (z udziałem ludzi) i nie jest szeroko dostępna.

 

2. W jaki sposób stosuje się hipertermię w leczeniu raka?

Hipertermię niemal zawsze stosuje się wraz z innym rodzajem terapii onkologicznej, takiej jak radioterapia oraz chemioterapia. Hipertermia może również sprawiać, że komórki niektórych nowotworów są bardziej wrażliwe na promieniowanie, lub niszczyć komórki nowotworowe oporne na radioterapię. Hipertermię skojarzoną z radioterapią stosuje się w odstępie godziny. Zabieg ten może również wzmacniać działanie pewnych leków onkologicznych.

Prowadzono wiele badań klinicznych nad hipertermią w skojarzeniu z radioterapią i/lub chemioterapią. Badania te dotyczyły różnych typów nowotworów, takich jak mięsaki, czerniak, nowotwory głowy i szyi, guzy mózgu, rak płuca, przełyku, piersi, pęcherza moczowego, okrężnicy, wątroby, wyrostka robaczkowego, szyjki macicy oraz międzybłoniak złośliwy. W wielu z tych badań, choć nie we wszystkich, zaobserwowano istotne zmniejszenie się rozmiaru guza w przypadku, gdy hipertermia była łączona z innym leczeniem. Jednakże nie we wszystkich tych badaniach zaobserwowano zmniejszenie umieralności związane z tą formą terapii.

 

3. Jakie są inne metody hipertermii?

Obecnie badaniami objętych jest kilka metod hipertermii, takich jak hipertermia lokalna, regionalna i hipertermia całego ciała.

W przypadku hipertermii lokalnej ciepło aplikowane jest na niewielką powierzchnię, taką jak guz, przy użyciu różnych technik dostarczania energii do podgrzania guza. W celu dostarczenia ciepła można wykorzystywać różne rodzaje energii, takie jak mikrofale, fale radiowe oraz ultradźwięki. W zależności od lokalizacji guza stosuje się różne sposoby hipertermii lokalnej:

  • Metody zewnętrzne stosuje się w leczeniu guzów, położonych w obrębie skóry lub tuż pod nią. Zewnętrzne aplikatory ciepła układane są wokół lub w pobliżu właściwego miejsca i energia cieplna kierowana jest na guz, by podnieść jego temperaturę.
  • Metody wewnętrzne mogą być stosowane do leczenia guzów położonych wewnątrz lub w pobliżu struktur wewnętrznych, takich jak przełyk czy okrężnica. W świetle narządu umieszczana jest sonda w celu dostarczenia energii i bezpośredniego podgrzania tego obszaru ciała.
  • Techniki śródmiąższowe stosowane są w leczeniu guzów umiejscowionych w głębi ciała, na przykład w mózgu. Technika ta pozwala na podgrzanie guza do wyższych temperatur niż techniki zewnętrzne. W znieczuleniu do wnętrza guza wprowadza się sondę lub igłę. Techniki obrazowe, takie jak ultrasonografia mogą być pomocne w umieszczeniu sondy we właściwym miejscu. Następnie przez sondę wprowadza się źródło ciepła. Ablacja prądem o częstotliwości radiowej (RFA) jest rodzajem hipertermii śródmiąższowej, w której stosuje się fale radiowe do podgrzewania i zabijania komórek nowotworowych.

W przypadku hipertermii regionalnej stosuje się różne metody w celu podgrzania dużych powierzchni tkanki, takich jak jama ciała, organ lub kończyna.

Terapia zmian położonych w głębi ciała może być stosowana w nowotworach umiejscowionych wewnątrz organizmu, takich jak rak szyjki macicy czy rak pęcherza moczowego. Aplikatory zewnętrzne umieszczane są wokół jamy ciała lub organu poddawanego leczeniu. Energia mikrofal lub fal radiowych skupia się na tej okolicy, by podnieść jej temperaturę.

Techniki regionalnej perfuzji stosuje się również w leczeniu nowotworów kończyn, takich jak czerniak, lub nowotworów niektórych organów, na przykład wątroby czy płuc. Podczas tej procedury pobiera się część krwi pacjenta, która jest następnie podgrzewana i z powrotem pompowana do kończyny lub organu. Często podczas zabiegu podaje się leki przeciwnowotworowe.

Chemioterapia wewnątrzotrzewnowa w hipertermii (HIPEC) jest techniką stosowaną w leczeniu nowotworów wewnątrz jamy otrzewnej (przestrzeń w jamie brzusznej, w której znajdują się jelita, żołądek i wątroba), takich jak pierwotny międzybłoniak otrzewnej i rak żołądka. Podczas zabiegu chirurgicznego podgrzane leki onkologiczne podawane są do jamy otrzewnowej (temperatura w jamie otrzewnej wzrasta do 41–42º C).

Hipertermia całego ciała stosowana jest w leczeniu nowotworów, które dały przerzuty i rozprzestrzeniły się w organizmie. W tym przypadku stosuje się kilka technik, podnoszących temperaturę ciała do około 42º C, takich jak komory cieplne (przypominające duże inkubatory) lub koce rozgrzewające.

Skuteczność leczenia hipertermią wiąże się z wysokością temperatury osiąganej podczas leczenia, jak również z czasem jego trwania oraz cechami komórek i tkanek. W celu osiągnięcia pożądanej temperatury i nieprzekroczenia jej przez cały okres leczenia monitoruje się temperaturę guza i otaczających go tkanek. By monitorować temperaturę w czasie lokalnej hipertermii, lekarz umieszcza niewielkie igły lub rurki zawierające maleńkie termometry w obszarze poddawanym zabiegowi. Techniki obrazowe, takie jak tomografia komputerowa, mogą być stosowane do upewnienia się, że sondy są właściwie umiejscowione.

 

4. Czy hipertermia powoduje jakiekolwiek powikłania lub efekty uboczne?

Większość zdrowych tkanek nie ulega zniszczeniu podczas hipertermii, o ile temperatura nie przekracza 44º C. Jednakże z powodu regionalnych rozbieżności w charakterystyce tkanki w różnych miejscach mogą wystąpić wyższe temperatury. Może to skutkować oparzeniami, pęcherzami, dyskomfortem lub bólem. Techniki perfuzyjne mogą powodować obrzęk tkanek, zakrzepy krwi, krwawienie i inne uszkodzenia zdrowych tkanek w obszarze perfuzji, jednakże większość z tych efektów ubocznych jest przejściowa. Hipertermia całego ciała może dawać poważniejsze działania niepożądane, takie jak zaburzenia kardiologiczne i naczyniowe, ale są to zdarzenia rzadkie. Przy hipertermii całego ciała często obserwuje się biegunkę, nudności oraz wymioty.

 

5. Jaka jest przyszłość hipertermii?

Należy pokonać sporo wyzwań, zanim będzie można rozważać hipertermię jako standardowe leczenie onkologiczne. Naukowcy prowadzą wiele badań klinicznych oceniających skuteczność hipertermii. Niektóre z nich stanowią kontynuację prac nad oceną skuteczności hipertermii skojarzonej z innymi terapiami w leczeniu różnych typów nowotworów, z kolei inne badania skupiają się na poprawie technik hipertermii.

Zmodyfikowano za: