Pierzga to pyłek kwiatowy zebrany przez pszczołę, wymieszany z produktami pochodzenia pszczelego. Pyłek jest podstawowym pokarmem pszczół. Zbierają go z kwiatów, łączą z miodem, nektarem lub śliną i w postaci uformowanej, przenoszą do ula. Aby przynieść do ula 15 mg pyłku, pszczoła musi odwiedzić 80 kwiatów. Pyłek przechowywany jest w komórkach plastra. Zostaje zalany miodem i zasklepiony woskiem - ta postać zakonserwowanego pyłku nosi nazwę pierzgi.

Pierzga jest uważana za wysoko odżywczy pokarm, ponieważ zawiera białka i aminokwasy, węglowodany, nienasycone kwasy tłuszczowe, a także naturalne barwniki, związki fenolowe, fitosterole, enzymy i koenzymy oraz witaminy i mikroelementy.
Właściwości lecznicze pyłków są zależne od różnych czynników, takich jak gatunek rośliny, z której został zebrany, okresu zbioru, urodzaju gleby i jej wilgotności oraz warunków atmosferycznych.

Proces zbierania pyłku kwiatowego przez pszczelarzy nie jest prosty. Służą do tego specjalne urządzenia - “poławiacze pyłku”.

Pierzga wykazuje różnorodne działania lecznicze:

• działa antybakteryjnie oraz przeciwgrzybiczo,
• jest antyoksydantem,
• obniża poziom cholesterolu we krwi,
• wykazuje działanie przeciwalergicznie,
• poprawia pracę układu odpornościowego poprzez pobudzenie wytwarzania przeciwciał,
• działa detoksykacyjnie na komórki wątroby,
• wykazuje właściwości przeciwzapalne poprzez hamowanie aktywności enzymów odpowiedzialnych za powstawanie mediatorów stanu zapalnego w tkankach,
• działa przeciwmiażdżycowo oraz przeciwzakrzepowo,
• poprawia mikrokrążenie w naczyniach skóry.

Pyłek kwiatowy wykorzystuje się także w kosmetyce do produkcji naturalnych kosmetyków przeciwzmarszczkowych.
Pyłek pszczeli stosowano już w starożytności. W medycynie chińskiej jest on tradycyjnie stosowany jako składnik odżywczy, środek moczopędny i hemostatyczny.

W jaki sposób stosowana jest pierzga?

Pyłek możemy stosować w postaci tabletek lub kapsułek. Jest również dodawany do niektórych produktów spożywczych. W celu zwiększenia przyswajalności przez organizm, ziarna pyłku rozdrabnia się przez zmielenie lub poddaje działaniu ciepłej wody.

Proponowane dawkowanie pyłku kwiatowego to 40 g dziennie. Dawka może wzrastać stopniowo do 1-2 łyżeczek, raz do trzech razy na dzień.

Jaka teoria wspiera twierdzenie, że pierzga może być pomocna w leczeniu nowotworów?

W badaniach na liniach komórek nowotworowych zaobserwowano pobudzanie apoptozy komórek raka przez ekstrakt z pyłku kwiatowego. Zauważono również, że stosowanie pierzgi zmniejsza nasilenie niektórych działań niepożądanych wywoływanych przez leczenie przeciwnowotworowe.

Czy prowadzono przedkliniczne badania (laboratoryjne lub na zwierzętach) z użyciem pierzgi?

Przeprowadzono badanie in vitro, które wykazało cytotoksyczne działanie pyłku pszczelego na komórki raka gruczołu krokowego.
W badaniach na zwierzętach opisano ochronne działanie ekstraktu z pyłku pszczelego na wątrobę i nerki podczas terapii cisplatyną. Redukował on także stres oksydacyjny oraz stan zapalny.

Czy prowadzono badania kliniczne (badania z udziałem ludzi) nad oddziaływaniem pierzgi?

Przeprowadzono badania, w których wzięły udział chore na raka piersi oraz endometrium otrzymujące leczenie hormonaln e. Pacjentki zaobserwowały złagodzenie uderzeń gorąca, nocnych potów, bólu podczas stosunku, łysienia czy zaburzeń snu.

Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne związane ze stosowaniem pierzgi?

W zbieranych przez pszczelarzy produktach istnieje ryzyko wystąpienia zanieczyszczeń (metale ciężkie, pestycydy, herbicydy, mykotoksyny, bakterie). Największe ryzyko wiąże się z zanieczyszczeniem bakteriami i mykotoksynami. Wykazano, że pyłek niektórych roślin (Echium vulgare, Symphytum officinale ,Senecio jacobaea) może mieć działanie toksyczne dla wątroby.

U niektórych pacjentów po zastosowaniu pyłku pszczelego wystąpiły reakcje alergiczne (świąd, obrzęk twarzy, ust, języka lub gardła, trudności z oddychaniem), dlatego stosowanie pierzgi u pacjentów z predyspozycją do alergii lub atopii jest przeciwwskazane - u tych chorych ryzyko wystąpienia groźnej dla życia alergii może być wyższe niż potencjalne korzyści ze stosowania pyłku pszczelego. Innymi działaniami niepożądanymi po zastosowaniu pyłku pszczelego może być między innymi ból brzucha, nudności oraz osłabienie mięśni.

Czy amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała pierzgę do użycia we wskazaniu do leczenia onkologicznego w Stanach Zjednoczonych?

Na podstawie przeprowadzonych dotychczas badań nie można potwierdzić, że pyłek pszczeli jest skuteczny w leczeniu nowotworów. Nie został on zarejestrowany przez amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) we wskazaniu do leczenia nowotworów. Pyłek pszczeli jest często sprzedawany jako suplement ziołowy.

Piśmiennictwo:

1. Denisow Bożena, Denisow-Pietrzyk Marta. Biological and therapeutic properties of bee pollen: a review. Journal of the science of food and agriculture. 96(13) · March 2016

Hasło opracowano we współpracy ze studentami Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie