Refleksoterapia polega na uciskaniu określonych punktów ciała (najczęściej na stopach i dłoniach). Ma na celu złagodzenie niektórych dolegliwości. Opiera się na przekonaniu, że określone punkty na skórze stóp są połączone z konkretnymi narządami organizmu. Historia refleksoterapii sięga około pięciu tysięcy lat wstecz. Metodę wynaleźli Chińczycy, była jednak również stosowana w Egipcie już około dwa tysiące lat przed naszą erą. Na początku XX wieku „ojciec refleksoterapii”, Dr William Fitzgerald zauważył, że pod wpływem uciskania niektórych punktów kostnych następuje drętwienie określonych części ciała. Wtedy pierwszy raz padło naukowe przypuszczenie, że refleksoterapia na zasadzie odruchów może leczyć wybrane jednostki chorobowe. Kolejna badaczka refleksoterapii, fizjoterapeutka Eunice Ingham, stworzyła mapę odpowiadających poszczególnym organom stref na podeszwach stóp.

Jaka teoria wspiera twierdzenie, że refleksoterapia może być pomocna w leczeniu nowotworów?

Zwolennicy refleksoterapii podają trzy możliwe teorie, które tłumaczyłyby efektywność tej metody:

• "teoria kanałów energetycznych”, według której blokowanie przepływającej przez znajdujące się w ciele kanały energii powoduje zaburzenie równowagi funkcjonowania organów wewnętrznych;
• „teoria kwasu mlekowego”, według której uwalniający się podczas masażu stóp kwas mlekowy uzupełnia jego niedobory w organizmie i tym samym zwiększa przepływ wewnętrznej energii;
• „teoria neuromatrycy bólu”, mówiąca, że impuls nerwowy wywołany przez dotyk lub ucisk dociera do rdzenia kręgowego szybciej niż impuls bólowy, co powoduje osłabienie odczuwania bólu.

W jaki sposób stosowana jest refleksoterapia?

Sesję refleksoterapii można przeprowadzić z użyciem drewnianego patyczka lub bez żadnych narzędzi. Pojedyncza sesja trwa około godziny. Przed rozpoczęciem kuracji terapeuta powinien zapytać pacjenta o ewentualne choroby przewlekłe oraz wykluczyć przeciwwskazania do tej terapii. Zwolennicy refleksoterapii kładą nacisk na odpowiednie otoczenie w trakcie sesji, które powinno sprzyjać dobremu samopoczuciu pacjenta.

Czy prowadzono badania kliniczne (badania z udziałem ludzi) nad oddziaływaniem refleksoterapii?

Przeprowadzono kilkanaście badań naukowych z udziałem refleksoterapii u chorych na nowotwory. Obserwowano w nich m.in. zmniejszenie nasilenia dolegliwości bólowych, stresu lub lęku. W 2000 roku opublikowano wyniki badania z udziałem 20 pacjentów leczonych paliatywnie, które wykazało poprawę jakości życia u osób poddawanych refleksoterapii. W 2008 r. przeprowadzono badania u chorych na raka żołądka po leczeniu operacyjnym. Zaobserwowano, że pacjenci poddani refleksoterapii wymagali mniejszej dawki opioidów (silnych leków przeciwbólowych) po operacji niż grupa, w której jej nie stosowano. W 2010 r. opublikowano 3 nierandomizowane badania kliniczne u chorych na raka piersi, w których stwierdzono złagodzenie bólu, zmęczenia i nudności, a co za tym idzie - poprawę jakości życia. Badania te nie potwierdzają jednak skuteczności refleksoterapii u chorych na nowotwory. Były one przeprowadzone na zbyt małych grupach pacjentów i w zbyt krótkim czasie. Refleksoterapia może być jednak dołączona do standardowych terapii jako metoda odpoczynku, relaksu i zmniejszenia stresu. 

Czy zgłaszano jakiekolwiek efekty uboczne związane ze stosowaniem refleksoterapii?

Zabieg opiera się na masażu stóp bez użycia dodatkowych środków farmakologicznych. Powinien być całkowicie bezpieczny dla pacjenta. Nie odnotowano poważnych działań niepożądanych terapii. Istnieją jednak przeciwwskazania do przeprowadzenia zabiegu, takie jak:

• dna moczanowa,
• owrzodzenia skóry,
• choroba tętnic obwodowych,
• zakrzepica żył głębokich,
• infekcje w okolicy podeszwowej stóp,
• obrzęk chłonny.

Czy amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (FDA) zarejestrowała refleksoterapię do użycia we wskazaniu do leczenia onkologicznego w Stanach Zjednoczonych?

Refleksoterapia nie została zarejestrowana przez Amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków (FDA) do leczenia nowotworów.

Piśmiennictwo:

1. Ahmet Unlu, Onder Kirca, Mustafa Ozdogan. Reflexology and cancer. Journal of Oncological Sciences. Volume 4, Issue 2, August 2018, Pages 96-101

Hasło opracowano we współpracy ze studentami Wydziału Lekarskiego Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie