1. Medyczna marihuana zwiększa ryzyko migotania przedsionków
Rekreacyjne palenie marihuany zwiększa ryzyko zaburzeń rytmu serca, nie wiadomo jednak jaki jest wpływ na układ sercowo-naczyniowy marihuany medycznej, coraz częściej stosowanej w leczeniu bólu. W badaniu opublikowanym w European Heart Journal, opartym na duńskim rejestrze chorych, zidentyfikowano ponad 5300 pacjentów, u których w latach 2018-2021 zastosowano medyczną marihuanę z powodu przewlekłego bólu. Porównano ich z ponad 26 tysiącami osób z przewlekłym bólem, u których nie stosowano kannabinoidów. Arytmia (głównie migotanie i trzepotanie przedsionków) najczęściej występowało w ciągu pierwszych 180 dni stosowania medycznej marihuany i było dwukrotnie wyższe niż w grupie kontrolnej (odpowiednio 0,8% i 0,4%, współczynnik ryzyka 2,07). Nie zauważono, aby stosowanie medycznej marihuany zwiększało ryzyko ostrych zespołów wieńcowych
2. Osoby po leczeniu onkologicznym w dzieciństwie mają wyższe ryzyko chorób sercowo-naczyniowych oraz nowotworów
W badaniu opublikowanym w Journal of the American College of Cardiology sprawdzono, jaki jest wpływ przebytego w dzieciństwie leczenia onkologicznego na ryzyko rozwoju chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów w dorosłym wieku. W analizie uwzględniono 7670 chorych z Francji leczonych z powodu nowotworów w latach 1945-2000. Ponad połowę (54,8%) stanowiły dziewczynki, a blisko połowa (48,6%) miała mniej niż 5 lat w chwili rozpoznania nowotworu. W ciągu obserwacji trwającej średnio 30 lat 795 osób zachorowało na drugi nowotwór, a 378 na chorobę sercowo-naczyniową. U 49 chorych rozpoznano zarówno drugi nowotwór, jak i chorobę sercowo-naczyniową. Spośród chorób sercowo naczyniowych najczęstsze były niewydolność serca (51,3%), uszkodzenie zastawki (14,6%), zaburzenia rytmu serca (12,2%), choroba niedokrwienna serca (7,4%) oraz choroby osierdzia (7,4%). Zauważono, że zachorowanie na drugi nowotwór było związane z dwukrotnie większym ryzykiem zachorowania na chorobę sercowo-naczyniową w porównaniu do osób, które przebyły tylko jeden nowotwór.
3. Psylocybina pomaga chorym na nowotwory z depresją
U chorych na nowotwory, z uwagi na niepewne rokowanie i wyczerpujące leczenie, często rozwija się depresja. Leki przeciwdepresyjne i psychoterapia z reguły niewystarczająco łagodzą jej objawy. Psylocybina jest substancją psychodeliczną zawartą w grzybach halucynogennych. Od kilku lat badany jest jej wpływ na leczenie osób z depresją. W czasopiśmie Cancer opublikowano artykuł, w którym sprawdzono efekt pojedynczej dawki psylocybiny (25 mg) u chorych na nowotwory z depresją. W badaniu wzięło udział 30 osób, w tym po połowie z wczesnym i rozsianym nowotworem. Wszyscy uczestnicy badania otrzymali grupową i indywidualną terapię przed, w trakcie i po jednorazowym zastosowaniu psylocybiny. Zauważono, że zastosowanie pojedynczej dawki psylocybiny skutkowało znaczną i trwałą poprawą nastroju wśród dorosłych z depresją. Efekt ten uzyskano zarówno u chorych z wczesnym, jak i rozsianym nowotworem. W czasie 8-tygodniowej obserwacji nasilenie depresji zmniejszyło się o średnio 19.1 punktów w skali Montgomery-Asberg Depression Rating Scale. Zastosowanie psylocybiny nie spowodowało ciężkich działań niepożądanych. Najczęściej występowały jedynie łagodne bóle głowy i nudności.
4. Zaprzestanie palenia zmniejsza wieloletnie ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia, nowotworów i chorób płuc
Wskaźniki umieralności z powodu chorób układu sercowo-naczyniowego, nowotworów oraz chorób układu oddechowego są u osób palących papierosy średnio wyższe odpowiednio 2,3, 3,4 i 13,3 razy w stosunku do osób nigdy niepalących. Po zaprzestaniu palenia ryzyko to spada w kolejnych trzech dekadach dla chorób serca odpowiednio do 1,47, 1,26 i 1,07, dla nowotworów do 2,13, 1,59 i 1,34, a dla chorób płuc do 6,35, 3,63 i 2,34. Po trzydziestu latach od rzucenia nałogu utrzymuje się podwyższone ryzyko zgonu z powodu nowotworów i chorób układu oddechowego (odpowiednio 1,16 i 1,31), natomiast ryzyko zgonu z powodu chorób układu krążenia zmniejsza się do poziomu u osób nigdy niepalących. Wyniki analizy opublikowanej w Journal of the American Medical Association wykazały, że zaprzestanie palenia pozwala na obniżenie ryzyka zgonu z powodu chorób serca o 100%, nowotworów o 93% oraz chorób płuc o 97%. Autorzy badania podkreślają, że korzystny skutek zaprzestania nałogu widoczny jest już w pierwszej dekadzie, kiedy ryzyko zgonu z powodu chorób serca i nowotworów spada odpowiednio o 36% i 47%.
5. Stosowanie słodzików zaburza mikrobiom jelit oraz moduluje odpowiedź zapalną
Według najnowszej analizy spożywanie słodzików zaburza stężenie i proporcję krążących cytokin zapalnych oraz skład mikrobiomu zarówno w dwunastnicy, jak i w kale. Przedmiotem analizy był materiał pobrany podczas gastroskopii 9 osób deklarujących używanie aspartamu oraz 35 osób stosujących inne słodziki. Ponadto 40 badanych dostarczyło do analizy również próbki kału. Liczba kolonii bakterii Escherichia, Klebsiella i Salmonella u osób stosujących słodziki była, w stosunku do osób ich nie używających, niższa w górnej części przewodu pokarmowego oraz wyższa w kale. Słodziki zaburzały również szlaki metaboliczne mikrobiomu. Aspartam pobudzał szlak wytwarzania cylindrospermopsyny – substancji potencjalnie rakotwórczej, wpływającej niekorzystnie na czynność wątroby i układu nerwowego. Pozostałe słodziki wpływały na syntezę polisacharydów oraz rozpad D-galaktozy. Odnotowano również zmiany w stężeniach cytokin. Aspartam istotnie obniżał stężenie działających przeciwzapalnie interleukin 6 i 10. Stosowanie słodzików nieaspartamowych obniżało stężenia kluczowej w odpowiedzi zapalnej prozapalnej interelukiny 1b.
6. Przebycie w wieku młodzieńczym lub wczesnej dorosłości choroby nowotworowej zwiększa częstość występowania przewlekłych schorzeń u osób homo- i biseksualnych
Według analizy opublikowanej w czasopiśmie Cancer, co najmniej jedną lub co najmniej dwie choroby przewlekłe deklarowało odpowiednio 71% i 21% osób homo- i biseksualnych (LGBT) po leczeniu onkologicznym w młodym wieku oraz 51% i 7,7% osób LGBT bez takiego obciążenia. W grupie chorych LGBT po leczeniu onkologicznym wyższe było również, w stosunku do osób LGBT bez nowotworu, ryzyko zachorowania na choroby układu krążenia (iloraz szans [OR] 3,67), zapalenia stawów (OR 1,85), choroby układu oddechowego (OR 2,32) oraz udary (OR 2,88). Wśród chorych heteroseksualnych leczonych w młodości z powodu nowotworu co najmniej jedną i co najmniej dwie choroby deklarowało odpowiednio 59% oraz 15,1% ankietowanych. Osoby LGBT, w stosunku do osób heteroseksualnych, miały po leczeniu onkologicznym większe ryzyko rozwoju zapalenia stawów (OR 1,61) i chorób płuc (OR 1,90). Analiza wieloczynnikowa wykazała, że ryzyko zachorowania na choroby przewlekłe u osób LGBT po leczeniu onkologicznym było 2,5-krotnie większe w stosunku do osób LGBT bez leczenia obciążenia oraz 2,2-krotnie w stosunku do osób heteroseksualnych po leczeniu onkologicznym.
7. Szczepienie przeciwko HPV zmniejsza ryzyko progresji stanów przednowotworowych do inwazyjnego raka szyjki macicy
Śródnabłonkowa neoplazja (CIN) jest stanem przednowotworowym raka szyjki macicy. Może ona ulegać progresji do inwazyjnego raka, samoczynnej regresji lub utrzymywać się w niezmienionej postaci. W zależności od nasilenia zmian komórkowych oraz ryzyka progresji wyróżnia się trzy stopnie CIN. Duńscy badacze opublikowali wyniki obserwacji blisko 8 tys. kobiet z CIN2 leczonych w latach 2007-2020, z których mniej niż połowa otrzymała szczepienie przeciwko wirusowi brodawczaka ludzkiego (Human papillomavirus, HPV). Ryzyko progresji CIN2 dla chorych zaszczepionych przed 15. r.ż., pomiędzy 15. a 20. r.ż. oraz powyżej 20 r.ż. wyniosło odpowiednio 22,9%, 31,5% i 37,6%. W analizie wieloczynnikowej ryzyko progresji do inwazyjnego nowotworu u kobiet zaszczepionych poniżej 15 r.ż. i pomiędzy 15. a 20. r.ż. było odpowiednio o 35% i 14% niższe niż u kobiet niezaszczepionych, a u zaszczepionych po 20 r.ż. – zbliżone do ryzyka u kobiet niezaszczepionych.
8. Martwe wytyczne terapii antynikotynowej wśród chorych hospitalizowanych w Wielkiej Brytanii
Brytyjski National Institute for Health and Care Excellence (NICE) zaleca, aby wszyscy palący tytoń chorzy otrzymywali podczas hospitalizacji poradę dotyczącą zaprzestania nałogu, obejmującą m.in. farmakoterapię i opiekę po wypisie (w tym ocenę stężenia tlenku węgla po 4 tygodniach). W ramach audytu wytycznych British Thoracic Society poprosiło szpitale o przekazanie danych losowo wybranych chorych hospitalizowanych od lipca do sierpnia 2021 r. 119 instytucji przesłało dane ponad 14 tys. chorych. U 79% z nich dostępne były dane dotyczące palenia. Okazało się, że 21% pacjentów (23% mężczyzn i 19% kobiet) było aktywnymi palaczami. Dane dotyczące e-papierosów (tzw. vapingu) były dostępne tylko u 6% chorych, spośród których aktualnie użytkowało je 16%. Poradę antynikotynową podczas hospitalizacji otrzymało 45% palaczy, 40% skierowano do poradni antynikotynowej, 32% zaoferowano farmakoterapię, 10% wypisano z farmakoterapią, 3% poddano obserwacji, a tylko <1% nie paliło po 4 tygodniach. Raport wykazał "katastrofalną niezgodność" postępowania antytytoniowego wobec zaleceń NICE oraz niewielką poprawę od czasu poprzednich audytów w 2016 i 2019 r.
9. Jak skutecznie walczyć z paleniem papierosów?
Od wielu lat trwa walka o ograniczenie palenia papierosów. W ostatnich latach, w wyniku większej świadomości na temat niekorzystnych skutków palenia papierosów oraz wprowadzania ograniczeń w paleniu w miejscach publicznych, w wielu krajach znacznie zmniejszyła się liczba palaczy. Papierosy pozostają jednak nadal głównym modyfikowalnym czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych i nowotworów. Większość nałogowych palaczy sięga po papierosy po raz pierwszy w wieku nastoletnim. Świadomość szkodliwości palenia papierosów należy zatem rozwijać już od najmłodszych lat. W Stanach Zjednoczonych, w związku z kampanią uświadamiającą negatywne skutki palenia e-papierosów, odnotowano spadek ich stosowania wśród uczniów szkół średnich (z 14% w 2022 r. do 10% w 2023 r.). Jednocześnie badanie przeprowadzone przez Centrum Kontroli Chorób wykazało, że w latach 2021-2022 palenie tytoniu wśród młodzieży szkolnej wzrosło z 11% do 11,7%, a stosowanie zarówno marihuany, jak i papierosów z 10,8% do 13,6%. Z kolei wśród australijskich nastolatków po raz pierwszy od kilkunastu lat odnotowano wzrost stosowania tytoniu i konopi indyjskich. Rząd australijski, celem ograniczenia stosowania używek wśród młodzieży, planuje wprowadzenie zakazu importu jednorazowych waporyzatorów nieterapeutycznych i konieczność uzyskania specjalnej licencji na import waporyzatorów terapeutycznych.
10. W jaki sposób zachęcić osoby palące papierosy do walki z nałogiem?
Badania przesiewowe w kierunku raka płuca są dobrym momentem do przeprowadzenia interwencji antynikotynowej. Nie wszyscy palacze chcą jednak brać udział w takich działaniach. 30 palaczy papierosów, którzy odmówili wsparcia w rzuceniu palenia oferowanego podczas badania przesiewowego zapytano o przekonania i plany dotyczące wyjścia z nałogu, choroby współistniejące, wsparcie społeczne oraz otwartość do dyskusji na temat sposobów walki z nałogiem. Wszyscy uczestnicy badania uznali propozycję wsparcia, w tym rozmowę ze specjalistami, za akceptowalną formę pomocy. Nie wszyscy byli jednak przekonani do konieczności rzucenia palenia papierosów; część osób uważała, że wystarczające jest ograniczenia palenia, a inni, że zaprzestanie palenia może się wiązać z negatywnymi skutkami zdrowotnymi (np. nasilonym stresem). Uczestnicy podawali, że palenie pomaga im radzić sobie z niektórymi dolegliwościami (stres i ból) oraz że często, w związku ze starszym wiekiem, mają niską motywację do rzucenia palenia. Dodatkowo część uczestników, którzy w przeszłości próbowali odejść od nałogu zgłaszała nieakceptowalne skutki uboczne przebytej nikotynowej terapii zastępczej, brak wiedzy na temat innych metod wspomagających rzucanie palenia papierosów i brak dostępności tych terapii. Dodatkowo dla wielu osób niekorzystny wpływ na zamiar rzucenia palenia miały izolacja i brak wsparcia społecznego.